Hoe is DAW ontstaan

De start

Op 31 januari 2013 overhandigden LTO Nederland en de Unie van Waterschappen aan de toenmalige directeur-generaal Ruimte en Water van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). De betrokken partijen hebben sinds die de dag samen de intentie om structuurverbetering van de landbouw te combineren met de (her)inrichting van watersystemen. Agrarisch bedrijfsleven, waterbeheerders en overheden zijn samen aan de slag om enerzijds nationale en regionale wateropgaven en anderzijds een economisch sterkere land- en tuinbouw hand in hand te realiseren. De gezamenlijke aanpak richt zich op de waterkwaliteit, de waterkwantiteit en de ruimte voor water. Het DAW moet een alternatief gaan bieden voor verdere aanscherping van regelgeving en huidige regelgeving die nu als onnodig knellend en belemmerend wordt ervaren.

Aanleiding

Aanleiding voor het DAW zijn de wateropgaven waar Nederland voor staat. De klimaatsverandering heeft invloed op de waterkwantiteit. De weerpatronen worden extremer, perioden van wateroverlast en langdurige droogte zullen vaker voorkomen. Via de EU-Kaderrichtlijn Water is ook de agrarische sector gehouden tot het nemen van waterkwaliteitsmaatregelen.

In het DAW hebben partijen beschreven hoe land- en tuinbouw kunnen bijdragen aan het oplossen van de wateropgaven. Wezenlijk is de koppeling van waterdoelen aan landbouwdoelen. Hiertoe worden voorstellen gedaan voor een gestructureerde samenwerking tussen waterbeheerders en het landbouwbedrijfsleven.

Landbouwbelang

Om zijn productieniveau te kunnen behouden en verder te verduurzamen, heeft de landbouw een groei van minimaal 2% per jaar nodig. Daarvoor is enerzijds voldoende zoetwater nodig, evenals ruimte voor bedrijfsontwikkeling. Anderzijds wordt er een beroep gedaan op de land- en tuinbouw voor de oplossing van de wateropgaven. Van de sector wordt verwacht dat zij de emissies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen verder terugdringt, dat zij zuiniger omgaat met water en dat zij ruimte beschikbaar stelt voor de (her)inrichting van watersystemen. Partijen willen hiermee samen aan de slag, op een stimulerende en motiverende manier. Voorop staat dat er een economisch voordeel moet zijn voor land- en tuinbouw.

Verbreden

De Unie van waterschappen, LTO en het ministerie van I&M (tegenwoordig I&W) willen met het DAW de samenwerking verbreden naar andere partijen, zoals de provincies (IPO), de drinkwaterbedrijven (VEWIN) en het ministerie van EZ. De uitvoering van het DAW is in handen van het Bestuurlijk Overleg Open Teelten en veehouderij.

De doelen

Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer gaat niet alleen over waterkwaliteit. Onze ambitie is:

1. in 2021 is 80 % van de resterende waterkwaliteitsproblemen op een motiverende en stimulerende wijze opgelost en in 2027 100%;
2. in 2021 is de agrarische watervoorziening duurzaam door spaarzaam om te gaan met water op bedrijfsniveau, waterconservering op gebiedsniveau en een slimmere verdeling en buffering op rijksniveau, die aansluit bij de deltabeslissing die in 2014 is genomen;
3. door middel van gebiedsprocessen, nieuwe ruimtelijke instrumenten en innovatieve technieken wordt het agrarisch productiepotentieel op regionaal niveau met 2% per jaar vergroot.

We gaan dus  voor een samenhangende programmatische aanpak, gericht op de intrinsieke motivatie van de agrarisch ondernemers voor een water- en bodemgerichte bedrijfsvoering en op het stimuleren ervan, om zo een duurzame oplossing te bieden voor de wateropgaven in ons land en een economisch sterkere land- en tuinbouw. De opgave is dus drieledig.

Voor de realisatie van de doelen van Nitraatrichtlijn en KRW zullen de benodigde maatregelen worden genomen in het zesde actieprogramma (2018-2021), het zevende actieprogramma (looptijd 2022-2025) en in zowel de tweede als de derde generatie KRW-Stroomgebiedbeheerplannen (2015-2021 en 2022-2027). Deze plannen beschrijven de maatregelen op regionaal niveau of per waterlichaam. Voor de extra impuls is ook een uitwerking voor de individuele agrariërs nodig. Het DAW leent zich bij uitstek voor een uitwerking op lokaal niveau.

Voor waterkwantiteitsmaatregelen kan worden aangesloten bij het Deltaprogramma Zoetwater. Er loopt reeds een uitvoeringsprogramma (het Deltaplan Zoetwater 2015-2021). Er zijn reeds grote groepen boeren die maatregelen uitvoeren gericht op o.a. extra bufferen en efficiënter beregenen.

Op basis van de Nitraatrichtlijn (6^e NAP) geldt een streefwaarde van 50 mg/l nitraat in grondwater. Bij meerdere grondwaterwinningen, waar water opgepompt wordt om drinkwater van te maken, wordt nu te veel nitraat aangetroffen. Met het huidige generieke beleid wordt de kwaliteit van het grondwater verbeterd, maar nog niet overal voldoende. Extra inzet is nodig, vandaar de Bestuursovereenkomst Aanpak nitraat in grondwater. Er wordt daarin niet gekozen voor aanscherpen van regels, maar voor een benadering gebaseerd op beter bodembeheer en vakmanschap van de boer. In totaal is door Rijk, provincies en waterbedrijven een bedrag van ca. € 12 mln. beschikbaar gesteld voor agrarische bedrijfsbegeleiding en monitoring in de komende 5 jaar.