Welke watermaatregelen kunnen agrarisch ondernemers in Gelderland nemen die passen in hun bedrijfsvoering? Die maatregelen moeten voldoen aan de opgaven op het gebied van bodem, stikstof, klimaat en biodiversiteit. Twee jonge Achterhoekse boerenzoons zetten watermaatregelen en knelpunten Gelderse agrarisch ondernemers op een rij.
Hidde Jolink en Job Hiddink werden aan elkaar gekoppeld bij het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), waar zij beiden stage liepen vanuit hun opleidingen. ‘Het DAW had al een tijdje een opdracht liggen om in kaart te brengen welke watermaatregelen boeren kunnen nemen en welke invloed deze hebben op de opgaven stikstof, klimaat, biodiversiteit en bodem’, zegt Jolink. Het duo kreeg als stage- (Jolink) en afstudeeropdracht (Hiddink) de opdracht om voor Gelderse boeren tot een overzicht te komen waarmee zij vooruit kunnen. Dat deden ze door middel van literatuuronderzoek en interviews met 34 boeren, deskundigen en vertegenwoordigers van waterschappen in de hele provincie.
‘De zaken waar boeren tegenaan lopen verschillen sterk per streek. In de Veluwe spelen hele andere dingen dan in het Rivierenland, de Achterhoek of de Ooijpolder’, concludeert Jolink. ‘En zelfs voor boeren in hetzelfde gebied is niet één aanpak te benoemen, maatwerk is heel belangrijk. Een van onze belangrijkste aanbevelingen is dan ook dat een aanpak kleinschalig opgezet moet worden.’
Meest genoemde maatregelen
De meest genoemde maatregelen waren het verhogen van het organischestofgehalte, bodemverdichting opheffen, beregenen met een beregeningskanon, precisiebemesting en het inzetten van groenbemesters. Dat het verhogen van het organischestofgehalte vaak wordt genoemd, is opvallend, vinden Jolink en Hiddink. De effecten van deze maatregel zullen namelijk pas na vijf tot tien jaar zichtbaar zijn. Wel levert deze maatregel een goede bijdrage voor alle opgaven. Het zorgt voor meer biodiversiteit in de bodem, maar zorgt ook dat de grond meer vocht kan vasthouden. Verder spoelen er minder nutriënten uit, bindt de bodem meer CO2 en is er een positief effect op de bodemstructuur.
Knelpunten
Hoe positief het effect van de meeste door de boeren genoemde maatregelen ook is, er zijn ook knelpunten die voorkomen dat de maatregelen ook daadwerkelijk worden genomen. Het ontbreken van voldoende subsidiemogelijkheden is er daar een van. Met het onderzoek in de hand hoopt DAW daar verandering in te brengen.‘Het kan als handvat richting provincies dienen om de behoefte aan te tonen’, stelt Hiddink. ‘Het kan ook iets voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zijn om dit soort maatregelen aantrekkelijk te maken.’
Volgens de twee studenten speelt er ook iets anders; een gebrek aan kennis en lef bij veel boeren. ‘Er is een grote groep die wel interesse heeft in het nemen van maatregelen, maar niet weet waar te beginnen’, schrijven zij in hun rapport. ‘Dat lef heb je wel nodig’, vindt Jolink. ‘We merkten hierin ook verschillen per gebied. Het viel bijvoorbeeld op dat Achterhoekse boeren in het algemeen wat ondernemender zijn dan in streken waar men misschien wat terughoudender is. Veel boeren voelen zich ook snel aangevallen. We doen toch al zoveel goed, hoor je dan. Dat is ook zo, maar boeren schieten vaak wel wat snel in een slachtofferrol. Soms is er nou eenmaal een probleem dat je moet oplossen.’
‘Daarom moet het ook aantrekkelijk worden gemaakt om dit soort maatregelen te nemen’, vult Hiddink aan. ‘Als het niks oplevert, doen boeren het niet. Terwijl de bereidheid er echt wel is, als het niet te veel moeite en geld kost. Helemaal na een aantal droge jaren is de investeringsruimte bij veel boeren beperkt, merkten we. Daarom is het van belang dat niet alleen boeren een bijdrage leveren.
Zorg voor maatwerk
‘De opgaven die er liggen zijn niet alleen het probleem van de sector. Maar een positieve blik vanuit de sector is wel belangrijk. Ook is het zaak dat er begrip komt voor maatregelen, voordat deze op een later moment verplicht worden. Dan voelt het niet als een moetje.’ Om boeren te overtuigen een of meer van de gesuggereerde maatregelen te nemen, is het van belang dat deze vanuit DAW goed inzichtelijk worden gemaakt. Het rapport van Jolink en Hiddink is in dat kader voor iedereen te bekijken. Zie de documenten hieronder. In compacte vorm. Jolink: ‘Kom niet met grote rapporten aanzetten. Zorg voor maatwerk, waarbij per bedrijf wordt gekeken wat er kan en wat niet. Zet boeren in kleine groepjes bij elkaar om kleinschalige projecten te beginnen.’
Rapport en factsheet
|
Bekijk hier het volledige Rapport van Hidde Jolink en Job Hiddink: |
Bekijk hier de factsheet met de populaire bodem- en watermaatregelen: |
 |
 |
Bron: Nieuwe Oogst, 10 juli 2021