Gras als vanggewas onder mais is een belangrijke maatregel om de uitspoeling van nitraat te verminderen en daarmee de waterkwaliteit te verbeteren. Het onderzaaien is niet makkelijk. Ondernemers experimenteren hiermee op kleine schaal.
Het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn, waarin de verplichting tot het vroeg zaaien van vanggewàssen is opgenomen, is afgelopen winter bekendgemaakt. Dit betekent dat vanaf volgend jaar bijna alle-groenbemesters voor 1 oktober moeten worden gezaaid. Onderzaaien van gras is een goed alternatief. Bij onderzaai wordt gras gezaaid rond de maiszaai of wanneer de mais al op het land staat. Het gras staat dan op het perceel, wanneer de mais dicht is. Voldoende licht is een voorwaarde voor een succesvol vanggewas. Het onderzaaien is sterk afhankelijk van de situatie. In Zuidoost-Nederland groeit de mais sneller door hogere temperatuur dan elders in Nederland, waardoor het gewas eerder sluit. Het gras moet een langere periode van schaduw overwinnen.
Aangepaste schoffelmachine
Voor onderzaai van gras is er op dit moment voor Zuidoost-Nederland nog geen robuust systeem. Daarom experimenteren ondernemers op kleine schaal hiermee. Ze kijken of ze een van hun eigen machines kunnen gebruiken om gras onder te zaaien, ze passen bestaande machines aan of schakelen een loonwerker in die een oplossing heeft. In het Europese project `Triple C' zijn de broers Jac en Peter Denissen uit het West-Brabantse Nispen aan de slag gegaan met een zelf aangepaste schoffelmachine met een zaaibak. Hiermee kan het gras tussen de rijen worden gezaaid op het moment dat de mais 30 tot 40 centimeter hoog is.
`De APV-zaaibak werkt op lucht', licht Jac Denissen toe. `Het graszaad wordt tussen de mais geblazen en met de tanden van de schoffelmachine in de grond gewerkt. De zaaihoeveelheid wordt met behulp van gps automatisch aangepast aan de rijsnelheid.' Met het hergebruik van de schoffelmachine, die ongebruikt in de schuur stond, hopen de broers met beperkte kosten toch aan de nieuwe regels te kunnen voldoen. `We hebben ervoor gekozen het gras in te zaaien bij enkele tientalen centimeters`maishoogte, net na het toedienen van gewasbeschermingsmiddelen en netvoor het sluiten van de mais. Hierdoor hopen we dat het gras wat wordt getemperd en niet te massaal opkomt.'
Geen voorstander
Of het werkt is afwachten. Denissen ziet het nut in van het toepassen van een groenbemester na de maisoogst, maar hij is vooralsnog geen voorstander van vroege inzaai. `De oogstomstandigheden moeten gunstig zijn. Als het te nat is, zal er van het gras weinig overblijven. Toch zullen we ermee moeten leren werken.' Een doel van het project `Triple C' is om maatregelen die inpasbaar zijn in de agrarische bedrijfsvoering te ontwikkelen en demonstreren, zodat oppervlakkige afspoeling en erosie van percelen worden tegengegaan. Ook is het de bedoeling om de leennis hierover te verspreiden onder een bredere doelgroep.
ZLTO en Waterschap Brabantse Delta zijn partner in dit Interreg-project, waaraan diverse Europese landen deelnemen. `We richten ons in dit project op agrariërs in de omgeving van de Molenbeek, gemeente Roosendaal en in het aansluitende grondgebied in Vlaanderen', zegt Bart Bardoel, projectleider Bodem en Water bij ZLTO. `Maar ook leden in andere delen van ons werkgebied kunnen voor advies bij ZLTO terecht.'
Beperkte kosten
Jac en Peter Denissen zijn onder meer geadviseerd over het zaaimoment, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de grassoort. `Het is voor ons de eerste keer dat we werken met gras onder mais, dus enige begeleiding hierbij was welkom.' Op dinsdag 12 juni om 13 uur geven de broers een demonstratie van het inzaaien van gras in de mais met hun aangepaste schoffelmachine. Huub van der Velden, bodemdeskundige bij ZLTO, geeft ter plaatse een toelichting. Meer informatie: bart.bardoel@zlto.nl.
Lees meer over het project Triple C