Deelnemers aan het unieke DAW pilotproject 'Zelf meten erfafspoeling' dat van januari 2018 tot en met juni 2019 op de Veluwe liep, kregen door zelf regelmatig te meten inzicht in hun erfafspoeling. Daardoor namen de 20 deelnemende veehouders maatregelen voor een schoon en opgeruimd erf om afspoeling van vervuild water naar het oppervlaktewater zo veel mogelijk te voorkomen.
Waarom erfafspoeling?
Erfafspoeling vormt een probleem voor de waterkwaliteit. Maar hoe groot is de afspoeling van het erf? En hoe kunnen veehouders bewuster omgaan met de erfafspoeling? Om die vragen te beantwoorden moet er op lokaal niveau gemeten worden. Waterschappen Vallei en Veluwe en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden gingen in 2018 en 2019 een samenwerking aan met 20 veehouders uit het gebied waarbij zowel de waterschappen als de boeren erfafspoeling zouden meten. Door de droogte lukte het meten niet zo vaak en op de manier zoals van tevoren was gepland.
De geanonimiseerde resultaten besprak men in groepsverband waarbij ook effectieve maatregelen om erfafspoeling te voorkomen werden gedeeld. Feenstra: “Doel was inzicht in hoeveelheid erfafspoeling, maar vooral ook boeren bewust maken van de risico’s van een vuil erf.”
Bewustwording
De boeren brachten met behulp van gratis aangeboden meetstrips die stikstof en fosfor in beeld brengen. Feenstra: “Zo zagen deelnemers met eigen ogen de verschillen tussen een erf met voerresten en een schoon erf bijvoorbeeld.” Voor hem is inzicht en bewustwording de grootste winst binnen dit project. “Je kunt het vertellen, maar zodra agrariërs zelf gaan meten, ervaren ze de verschillen tussen een vuil en schoon erf echt. Met effectief handelen als gevolg.” Enkele deelnemers schaften bijvoorbeeld – met behulp van subsidie van de waterschappen – een veegmachine aan om het erf schoon te houden.
Leerpunten voor vervolg
De aansturing van het zelf meten van erfafspoeling zou Dirk-Johan Feenstra een volgende keer anders aanpakken. “We lieten iedereen tegelijkertijd meten, maar dat pakte vanwege de droogte en lokale regenval niet goed uit. Sommige boeren konden dan wel meten, anderen niet en voerden dan geen meting uit. De volgende keer wil ik boeren meer vrijheid geven bij de uitvoering.” De waterschappen konden door de droogte nauwelijks metingen uitvoeren.
De vraag hoe groot de afspoeling van het erf is en de invloed daarvan op het oppervlaktewaterkwaliteit is met dit project niet beantwoord, weet Feenstra. Met de meetstrips kan enkel fosfaat en nitraat gemeten worden. “Niet de beste graadmeter voor erfafspoeling”, volgens de projectleider. “Andere stoffen zoals het biologische en chemisch zuurstofverbruik meten met een strip is niet helaas mogelijk. Continu labmonsters uitvoeren is te kostbaar én niet effectief omdat je lang op de uitslag moet wachten.
Een vervolg van ‘Zelf meten erfafspoeling’ sluit Feenstra niet uit. Een nog grotere groep gaat dan aan de slag met het zelf meten van erfafspoeling om bewustwording hierover te vergroten. Financiering is nog niet beschikbaar.