Droge Bufferstroken Factsheet

Droge bufferstroken zijn ongebruikte stroken land waarmee de agrariër kan zorgen dat verliezen van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten kunnen worden beperkt en er ruimte is voor natuurlijke ontwikkeling/biodiversiteit. Voor deze maatregel zijn meestal vergoedingen die per waterschap/provincie kunnen verschillen.

Samenvatting

 

Waardering

Toelichting

Productievoordeel1)

-

De productie wordt lager door uit gebruik nemen van een stuk land.

Milieuvoordeel1)

++

Vermindering uit- en afspoeling gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten, ruimte voor natuurlijke ontwikkeling.

Kosten2)

++

Aanleg, onderhoud en inkomstenderving door uit gebruik nemen van een stuk land (orde grootte 0-150 € per ha per jaar).

1) -- = sterk negatief, - = negatief, 0 = neutraal, + = positief, ++ = sterk positief

2) 0 = geen, + = beperkt, ++ = aanzienlijk, +++ = hoog

De maatregel

Een bufferstrook is een strook grond tussen perceel en oppervlaktewater waar geen bemesting of gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast. Verder wordt hier een ander gewas geteeld of de strook ligt braak. Zo vormt deze strook een buffer tegen uit- of afspoeling naar het oppervlaktewater. De mest die niet op de strook wordt toegediend kan elders op het perceel of op andere percelen van het bedrijf worden gegeven. In tegenstelling tot natte bufferstroken is bij droge bufferstroken het land niet verlaagd. Bufferstroken zijn deels wettelijk voorgeschreven (zie Omgevingswet, afdeling 3.5). In deze factsheet gaan we in op droge bufferstroken die buiten deze wettelijke voorgeschreven normen vallen.

Doel

Doel is de verliezen van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar het oppervlaktewater te beperken door het verminderen van het effect van directe emissies (drift, meebemesten) en indirecte emissies (af- en uitspoeling). Daarnaast bieden bufferstroken ruimte voor natuurlijke ontwikkeling die leidt tot meer biodiversiteit.

Effect op waterkwaliteit

Bufferstroken kunnen de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar het oppervlaktewater verminderen. Voor gewasbeschermingsmiddelen heeft de breedte van de strook invloed, omdat verwaaiing een belangrijke vorm van verspreiding kan zijn. Het effect van een droge bufferstrook op de verspreiding van nutriënten is sterk afhankelijk van grondsoort en hydrologische situatie. Op gedraineerde percelen heeft een droge bufferstrook weinig effect, omdat de nutriënten via de drainage onder de bufferstrook doorspoelen. Het effect op de vermindering van de uitspoeling van fosfor is het grootst bij ondiepe afvoer en fosfaatverzadigde grond. Concrete getallen voor de verminderen van uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten hangen sterk af van de omstandigheden. In het geval van nitraat zal, wanneer de mest die niet op de bufferstrook wordt aangebracht elders wordt aangebracht, het effect verwaarloosbaar zijn. Als de mest niet elders wordt opgebracht, zal het effect overeenkomen met het percentage grond dat door de bufferstrook uit gebruik genomen wordt.

Inpasbaarheid op het bedrijf

De aanleg van droge bufferstroken is relatief eenvoudig inpasbaar. Hier is al veel ervaring mee. Belangrijkste consequentie is dat land nodig is en dit land niet meer beschikbaar is voor landbouwgewassen. Het type gewas dat wordt ingezaaid kan verschillen. Over de lange termijn is regelmatig onderhoud/beheer nodig.

Kosten en baten

De kosten voor de aanleg van bufferstroken wordt bepaald door het inzaaien van het gewas en het beheer en onderhoud, door het onkruidvrij houden aan de ene kant, en de inkomstenderving ten gevolge van het uit productie nemen van landbouwgrond aan de andere kant. De uiteindelijke totale kosten kunnen sterk verschillen. Afhankelijk van de locatie en liggen bedragen deze in de orde-grootte 0-135 € per ha per jaar. Meestal zijn vergoedingen mogelijk, die per waterschap of provincie kunnen verschillen.

Beheer en onderhoud

Een droge bufferstrook moet regelmatig gemaaid worden om onkruidontwikkeling te voorkomen.

Reactietijd

Wanneer de bufferstrook bestaat uit land dat uit gebruik wordt genomen maar verder niet opnieuw wordt ingericht, kan de maximale effectiviteit al snel bereikt worden. Er zijn diverse redenen waarom het langer kan duren voor de maximale effectiviteit bereikt wordt. De nieuwe vegetatie kan tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen (inclusief bodemomstandigheden) (1 jaar of langer). Ook wanneer effecten van de bufferstrook te maken hebben met uitmijnen van de grond, kan het maximale effecten pas na tientallen jaren worden bereikt.

Voordelen

  • Eenvoudig praktisch uit te voeren.
  • Mogelijke vermindering uitspoeling nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater. Let op: effect verschilt sterk en is afhankelijk van de lokale omstandigheden.
  • Natuurwaarde. Randen langs percelen vormen overgangszones tussen voedselrijke, bewerkte grond en voedselarmere onbewerkte grond en/of tussen water en land. Dit leidt tot een grotere soortenrijkdom. Daarnaast kunnen randen, bij toepassing op grotere schaal, een ecologisch netwerk in een gebied vormen; wat de verspreidingsmogelijkheden van planten en dieren vergroot.
  • Plaagbestrijding. Bufferstroken kunnen ook worden gezien als “FAB-randen”: randen speciaal ingericht voor functionele agrobiodiversiteit. Ligging, inzaai en beheer kunnen worden afgestemd op het bevorderen van natuurlijke vijanden die (ziekten en) plagen in de gewassen helpen bestrijden, zodat minder bestrijdingsmiddelen nodig zijn.
  • Minder erosie slootkanten. Een bufferstrook met minimale grondbewerking voorkomt dat het sloottalud instabiel wordt en dat losse grond door berijding langs de kant de sloot inrolt.
  • Hogere belevingswaarde. Bloemrijke bufferstroken en de toename van (bijzondere) diersoorten vergroten voor veel mensen de belevingswaarde van het landschap.

Nadelen

  • Opbrengstderving. Een bufferstrook neemt ruimte in die niet kan worden gebruik voor de teelt van gewassen.
  • Kans op onkruiddruk. Bij boeren bestaat de angst dat vanuit de bufferstrook onkruiden het perceel intrekken. Het risico hierop is groter bij extensief maaibeheer.
  • Onderhoudskosten.

Tips en aandachtspunten

  • Er is al veel ervaring met bufferstroken: bekijk eerdere projecten voor ideeën en praktische informatie (zie meer informatie).
  • Er zijn verschillende vormen van vergoeding mogelijk. Neem contact op met waterschap en/of provincie naar wat de mogelijkheden zijn.
  • Combinaties van waterkwaliteitseffecten en ecologische effecten kunnen meerwaarde bieden.

Meer informatie en links

  • STOWA, 2010. Bufferstroken in Nederland. Rapport 2010-39 (56p), STOWA, Amersfoort
  • Toepassing binnen Koeien & Kansen
  • Wageningen University and Research, 2017, Milieueffectrapportage van maatregelen zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn. Factsheet 7: Onbemeste stroken langs waterlopen.

Download hieronder de factsheet in pdf

BijlageGrootte
fs_07_droge_bufferstrokken.pdf146.43 KB
Back to top