Wateropslag op het eigen perceel maakt de boer, teler of tuinder minder afhankelijk van de hoeveelheid en kwaliteit van oppervlaktewater. Een opslagvoorziening kan regenwater opvangen in tijden van neerslagoverschot. Er zijn bovengrondse en ondergrondse mogelijkheden: een gegraven plas, een foliebassin of stalen bassin, maar ook opslag onder bestrating (Aquablock) of in een beregeningskelder. Een andere optie is wateropslag in een diepliggende ondergrondse bodemlaag die water kan vasthouden (ASR).
Gepubliceerd op donderdag 6 februari 2025
Opslaan hemelwater
Effectiviteit ToepasbaarheidLeveren water aan land- en tuinbouw onzeker zonder wateropslag
Door extremere weersomstandigheden neemt de kans op zomers met een neerslagtekort toe en daarmee ook het risico op opbrengstderving voor het gewas. De vraag naar water neemt toe bij afnemende aanvoer van water uit rivieren, zowel in de agrarische sector als in andere sectoren. De lage prioriteit van landbouw in de zogeheten Verdringingsreeks (de rangorde voor de verdeling van de hoeveelheid water bij waterschaarste) zorgt ervoor dat het leveren van water aan land- en tuinbouw door de waterbeheerder onzeker wordt. Veiligheid van waterkeringen, drinkwatervoorziening en kapitaalintensieve gewassen gaan in de Verdringingsreeks voor op het landbouwbelang. Wateropslag op het eigen perceel maakt de boer, teler of tuinder minder afhankelijk van de hoeveelheid en kwaliteit van oppervlaktewater uit de sloot of het kanaal. Door water bij een neerslagoverschot op te slaan, kunnen agrariërs ook in tijden van droogte hun gewassen voorzien van voldoende water.
Neerslagtekort compenseren met opslaan hemelwater
De gemiddelde regenval in Nederland is ongeveer 750 mm. De gewasverdamping is ongeveer 400 mm. In de zomermaanden bedraagt het gemiddelde neerslagtekort ongeveer 120 mm. De jaarlijkse afvoer is ongeveer 240 mm. Het neerslagtekort in de zomermaanden is dus te compenseren door het verzamelen van de waterafvoer in de wintermaanden en het opslaan ervan op het eigen perceel. In de praktijk worden hiervoor waterbassins aangelegd.
Ervaring met opslaan van hemelwater
Melkveehouder Jan Reimer, deelnemer van een pilot met waterreservoirs, is zeer enthousiast over zijn ervaringen met waterreservoirs op zijn bedrijf:
Met relatief lage kosten een hoog rendement halen
‘Het idee is eigenlijk van mijzelf gekomen, omdat wij bijna elke zomer tegen een watertekort aanliepen terwijl er in de winter heel veel overtollig water ons bedrijf voorbijgaat door de Dinkel. Dit riviertje stroomt langs ons bedrijf met een bypass.
‘Als deelnemer aan het project ‘Landbouw op Peil’ ben ik aan de slag gegaan met de mogelijkheden voor waterbuffering. Enerzijds door het graven van een reservoir voor de berging van water voor beregening en anderzijds het bufferen van water tussen twee stuwen in de bypass van de Dinkel met een hoger stuwpeil in de zomer. Beide waterreservoirs zijn heel effectief, want een deel van ons land beregenen we nauwelijks nog. Daarnaast beschikken we over een bijna onbeperkte hoeveelheid water voor beregening. Beide reservoirs worden automatisch aangevuld door twee onderbemalingspompen vanuit de Dinkel die bijna altijd voldoende water aanvoert. Wij zijn hier erg tevreden over. Er is geen onderzoek gedaan naar het economisch rendement, maar op bedrijfsniveau kun je met relatieve lage kosten een hoog rendement halen.’
Kosten van wateropslag per jaar
- Het productieverlies van het areaal dat wordt omgezet van landbouwgrond naar
zoetwaterbekken. Als we uitgaan van grasland bedraagt dit 2.000 euro per hectare. - Rente en afschrijving van de aanlegkosten. Voor een gegraven bekken van twee meter
diep zijn de jaarkosten 0,45 euro per kubieke meter reservoircapaciteit.
