Overzicht: welke vezelteelt is geschikt voor welke grondsoort?

In Nederland hebben we verschillende soorten landbouwgrond: zand, klei, veen, en löss. Elke grondsoort heeft unieke eigenschappen die invloed hebben op welke gewassen er goed groeien. Hier lees je welke vezelgewassen onder andere geschikt zijn voor elke grondsoort en wat hun invloed is op de bodem- en waterkwaliteit. Ook geven we informatie over bemesting en gewasbescherming.

Elk vezelgewas heeft unieke eigenschappen en voordelen voor verschillende grondsoorten. Door het juiste gewas te kiezen, kun je de bodem- en waterkwaliteit verbeteren en tegelijkertijd bijdragen aan duurzame landbouw. Vezelgewassen zoals vezelhennep, miscanthus en zonnekroon hebben weinig gewasbescherming nodig en zijn veelzijdig in toepassingen. Dit maakt ze interessant voor boeren die op zoek zijn naar duurzame alternatieven.

In dit artikel hebben we een onderverdeling gemaakt op basis van grondsoort, met daarbij een selectie van “geschikte” gewassen. Onder de juiste omstandigheden kunnen nagenoeg alle gewassen geteeld worden op meerdere grondsoorten. Neem voor meer informatie altijd contact op met een adviseur.

Zandgrond

Zandgrond is licht, goed doorlatend, maar kan snel uitdrogen. Dit maakt het minder vruchtbaar dan andere grondsoorten. Toch zijn er vezelgewassen die goed groeien op zandgrond. Vezelgewassen met diepe wortels en droogtetolerantie (zoals vezelhennep en miscanthus) kunnen zich ook goed handhaven op drogen zandgronden.

Geschikte vezelgewassen voor zandgrond:

  • Vezelhennep
  • Miscanthus (Olifantsgras)
  • Zonnekroon (Silphium perfoliatum)

Vezelhennep heeft diepe wortels die water uit diepere lagen halen en de bodemstructuur verbeteren. Dit gewas bedekt de bodem snel, wat helpt tegen erosie en onkruidgroei. Miscanthus kan goed tegen droogte en heeft weinig bemesting nodig. Zonnekroon is droogtetolerant en breekt bodemverdichting op, wat belangrijk is voor zandgrond. Zonnekroon kan worden gebruikt als alternatief voedergewas met een hoog suikergehalte, wat bijdraagt aan smakelijkheid en inkuilbaarheid. Uit onderzoek en de praktijk blijkt wel dat het eiwitgehalte lastig op te slaan en te verwerken is.

Effect op bodem- en waterkwaliteit: Deze gewassen verhogen het organische stofgehalte in de bodem, wat helpt om vocht vast te houden. Ze verminderen ook de uitspoeling van nutriënten naar het grondwater.

Bemesting en gewasbescherming: Zandgrond heeft meestal extra meststoffen nodig om de gewassen goed te laten groeien. Gelukkig hebben vezelhennep, miscanthus en zonnekroon weinig gewasbescherming nodig. Ze zijn resistent tegen ziekten en plagen.

Perceel met biobased olievlas

Kleigrond

Kleigrond is zwaar, houdt goed water vast en is erg vruchtbaar. Deze grond is geschikt voor gewassen die van vocht houden.

Geschikte vezelgewassen voor kleigrond

  • Vlas (15-35% afslibbaar)
  • Vezelhennep
  • Miscanthus (Olifantsgras)

Vlas groeit goed op vruchtbare kleigronden. Het is een belangrijk gewas voor de textielindustrie. Vezelhennep doet het ook goed op kleigronden, het heeft diepe wortels wat helpt om de bodemstructuur te verbeteren.

Effect op bodem- en waterkwaliteit: Beide gewassen verminderen erosie en verhogen het organische stofgehalte. Ze nemen stikstof en fosfaat op uit de bodem, wat helpt om de waterkwaliteit te verbeteren.

Bemesting en gewasbescherming: Vlas heeft meer gewasbescherming nodig dan andere gewassen omdat het gevoelig is voor schimmelziekten. Vezelhennep heeft weinig bestrijdingsmiddelen nodig en benut nutriënten goed.

Op kleigronden is Zonnekroon geschikt, mits de pH-waarde niet lager is dan 5.

Veenbodem

Veenbodem is nat, bevat veel organisch materiaal en kan inklinken als het uitdroogt. Deze grond komt vooral voor in laaggelegen gebieden.

Geschikte vezelgewassen voor veenbodem

  • Lisdodde (Typha)
  • Miscanthus (Olifantsgras)
  • Riet
  • Wilg (salix)

Lisdodde groeit goed in natte omstandigheden en helpt bij waterzuivering door stikstof en fosfaat uit het water op te nemen. Miscanthus kan ook goed tegen natte omstandigheden en helpt de bodem te bedekken. Wilg is met een aangepaste maishakselaar te oogsten, hierdoor blijven de kosten beperkt. De oogstmethode van Riet en Lisdodde zijn relatief duur, dit heeft invloed op het gewenste saldo.

Effect op bodem- en waterkwaliteit: Beide gewassen verbeteren de waterkwaliteit en verminderen bodemdaling. Lisdodde is vooral effectief in het opnemen van nutriënten uit water, wat helpt om het grondwater schoon te houden.

Bemesting en gewasbescherming: Deze gewassen hebben weinig bemesting nodig en zijn zeer resistent tegen ziekten en plagen.

Lössgrond

Lössgrond komt vooral voor in Zuid-Limburg. Het is vruchtbaar en goed waterdoorlatend, maar gevoelig voor erosie.

Geschikte vezelgewassen voor lössgrond

  • Vlas
  • Vezelhennep
  • Miscanthus (Olifantsgras)
  • Zonnekroon (Silphium perfoliatum)

Vlas en vezelhennep doen het goed op de vruchtbare lössgrond. Miscanthus en zonnekroon zijn meerjarige gewassen die de bodem langdurig bedekken en erosie tegengaan.

Effect op bodem- en waterkwaliteit: Deze gewassen helpen om erosie te voorkomen, verbeteren de bodemstructuur en verminderen de uitspoeling van nutriënten. Ze dragen bij aan koolstofvastlegging, wat goed is voor de bodem en het klimaat.

Bemesting en gewasbescherming: Lössgrond heeft minder bemesting nodig vanwege de natuurlijke vruchtbaarheid. Vlas heeft gewasbescherming nodig tegen schimmelziekten, terwijl vezelhennep, miscanthus, en zonnekroon weinig/geen bestrijdingsmiddelen nodig hebben.

Eenjarige en meerjarige vezelgewassen

Eenjarige vezelgewassen

  • Vezelhennep
  • Vlas

Meerjarige vezelgewassen

  • Miscanthus (Olifantsgras)
  • Zonnekroon (Silphium perfoliatum)
  • Lisdodde (Typha)
  • Wilg
  • Riet

Tips bemestingstrategie en gewasbescherming

  • Eenjarige gewassen zoals vezelhennep en vlas moeten elk jaar opnieuw worden gezaaid. Dit betekent dat de bemesting jaarlijks opnieuw moet worden afgestemd op de behoeften van het gewas. Vooral stikstofbemesting is belangrijk om een goede opbrengst te halen.
  • Meerjarige gewassen zoals miscanthus, zonnekroon en lisdodde blijven meerdere jaren op dezelfde plek staan. Hierdoor is de bemestingsbehoefte lager na de eerste jaren, omdat deze gewassen zelf nutriënten recyclen en de bodem verbeteren. De bemesting is gericht op het onderhouden van de bodemvruchtbaarheid in plaats van op maximale opbrengst.
  • Vezelhennep en Miscanthus (Olifantsgras) zijn goed zonder gewasbescherming te telen. Wel is mechanische onkruidbestrijding belangrijk. Ziekte en plagen zijn tot op heden afwezig. Vlas wordt steeds vaker biologisch geteeld.