Wat is kruidenrijk grasland
Kruidenrijk grasland bestaat uit een mengsel van grassen, kruiden en vlinderbloemigen. Deze combinatie zorgt voor een sterke, gezonde grasmat die bijdraagt aan een vitale bodem en schoon water.
Waar standaard grasland vaak uit één of twee grassoorten bestaat, bevat kruidenrijk grasland soorten met verschillende worteldieptes. Daardoor wordt de bodem beter benut, blijft de structuur luchtiger en is het grasland beter bestand tegen droogte en extreme regen.
Binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer stimuleren we het gebruik van kruidenrijke mengsels als onderdeel van onze bodemmaatregelen. Ze helpen boeren om de bodem te verbeteren én water vast te houden.
Verbetering van bodemkwaliteit
Kruidenrijk grasland maakt de bodem letterlijk levend. Diepwortelende soorten zoals cichorei en smalle weegbree breken verdichte lagen open, waardoor lucht en water beter door de bodem kunnen bewegen. Dat vermindert het risico op bodemverdichting en verdroging.
De afwisseling van worteldieptes stimuleert het bodemleven. Wormen, bacteriën en schimmels krijgen meer zuurstof en organische stof, wat de vruchtbaarheid vergroot. Vlinderbloemigen zoals klaver binden stikstof uit de lucht en brengen die in de bodem, waardoor de behoefte aan kunstmest afneemt.
Kruidenrijk grasland sluit ook goed aan bij andere duurzame maatregelen, zoals niet-kerende grondbewerking. Samen zorgen ze voor een gezondere, veerkrachtige bodem.
Betere waterkwaliteit
Een gezonde bodem met veel kruiden houdt water beter vast. Het regenwater kan geleidelijk de bodem inzakken in plaats van over het oppervlak af te stromen. Daardoor spoelen er minder meststoffen en mineralen uit naar sloten of beken.
Deze werking past perfect binnen het thema water vasthouden op het erf en perceel. Het draagt bij aan een betere nutriëntenbalans in het watersysteem en zorgt dat boeren beter voorbereid zijn op natte en droge perioden.
Daarnaast kunnen kruiden met diepe wortels water opnemen uit lagere lagen, waardoor het gewas in droge tijden langer groen blijft. Zo ontstaat een robuust, klimaatbestendig landbouwsysteem.
Aanleg en beheer in de praktijk
Een goed begin bepaalt het succes van kruidenrijk grasland. Kies een perceel met een geschikte pH-waarde (minimaal 5,2 op zand en 6,0 op klei) en een stevige structuur. Maak de bodem los en rul en zaai bij voorkeur in het voorjaar of de vroege herfst, wanneer de bodem vochtig en voldoende warm is.
Gebruik een evenwichtig mengsel van grassen, kruiden en klavers. Na de inzaai is rust belangrijk: geef de planten de tijd om te wortelen voordat er beweiding of maaien plaatsvindt.
Beperk de bemesting, want een te hoge stikstofgift laat het gras overheersen. Regelmatig maaien houdt het mengsel in balans. Na enkele jaren kun je doorzaaien om de kruiden te verjongen en de vitaliteit te behouden.
Meer informatie over de praktische uitvoering vind je op de maatregelpagina Kruidenrijk grasland inzaaien of doorzaaien.
Ook geven we in de online cursus kruidenrijk grasland stap-voor-stap uitleg over aanleg, beheer en onderhoud.
Nadelen en aandachtspunten
Kruidenrijk grasland vraagt een andere werkwijze dan traditioneel grasland. De aanleg is iets duurder door het zaadmengsel, en de kruiden blijven meestal minder lang in stand dan gras. Periodiek doorzaaien hoort erbij.
Het beheer vraagt ook meer aandacht: onkruidbestrijding doe je vooral door goed maaibeheer, niet met chemische middelen. Ook kan het resultaat verschillen per bodemtype: op veengrond komt klaver bijvoorbeeld minder goed op door natuurlijke stikstofnalevering. Daar helpt een aangepast mengsel.
Toch laten veel boeren zien dat de voordelen ruimschoots opwegen tegen de inspanning. In droogtegevoelige gebieden blijft kruidenrijk grasland vaak beter overeind dan standaard gras.
Meerwaarde voor landbouw en landschap
Naast de voordelen voor bodem en water draagt kruidenrijk grasland bij aan een aantrekkelijk landschap en meer biodiversiteit. Het trekt bijen, vlinders en weidevogels aan en zorgt voor gezonder veevoer.
Binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer ondersteunen we boeren via kennis, praktijkvoorbeelden en kortingsacties zoals 1001ha kruidenrijk grasland. Zo maken we de stap naar een duurzaam graslandbeheer kleiner.
Kruidenrijk grasland sluit bovendien aan bij bredere maatregelen voor klimaatadaptatie, waarmee boeren hun bedrijf voorbereiden op extreem weer.