Verschillende vezelgewassen kunnen worden verwerkt tot zogenoemde biobased bouwmaterialen. Dit zijn bouwmaterialen gemaakt van natuurlijke grondstoffen, zoals planten en bomen. Hierdoor wordt de CO2 die de plant gebruikt heeft voor langere tijd vastgelegd in het bouwmateriaal. Het inzetten van landbouwgewassen als grondstof voor bouwmateriaal, helpt de bouwsector CO2-neutraal te bouwen en daarmee te voldoen aan klimaatdoelstellingen. Kansrijke gewassen voor biobased bouwmaterialen zijn onder andere vezelvlas, vezelhennep, miscanthus en stro van tarwe en gerst. De vraag naar biobased bouwmaterialen groeit en wordt gestimuleerd via de Nationale Aanpak Biobased Bouwen. Vezelteelten worden hierdoor interessanter voor agrariërs.
Gepubliceerd op donderdag 6 februari 2025
Vezelgewassen voor biobased bouwmaterialen telen
Effectiviteit ToepasbaarheidVerschillende soorten vezelgewassen
De vezelgewassen zijn te verdelen in eenjarige gewassen zoals vlas, hennep en granen en meerjarige gewassen zoals miscanthus. Een verdere verdeling is te maken naar het type grondstof dat het gewas levert. De vezelgewassen worden voornamelijk ingezet als grondstof voor bouwmateriaal, met name voor isolatie en vezelplaten. Vlas en hennep zijn ook te gebruiken als grondstof voor textiel- en autoindustrie. Hiermee hebben deze gewassen een bredere markt.
“De toekomstige bouwmaterialen komen van het land”
Waarom biobased gewassen telen?
De eenjarige gewassen vezelvlas, vezelhennep en granen (stro) zijn rustgewassen. Deze specifieke rustgewassen hebben een diepere beworteling waardoor de bodemstructuur verbetert. Daarbij hebben deze gewassen een lage bemestingsbehoefte en dragen ze bij aan de opbouw van organische stof en ziektebeheersing. Het verruimen van een intensief bouwplan met vezelgewassen levert een positieve bijdrage aan de bodemkwaliteit. Het economisch perspectief neemt door de toenemende vraag vanuit de bouwwereld toe en daardoor stijgen de prijzen. Daarnaast vallen vezelgewassen onder de ecoregeling. Dit kan voor aanvullende inkomsten zorgen. De vezelgewassen hebben hierdoor een interessant economisch
perspectief.
Tip: een goede keuze voor een vezelgewas kan in het bouwplan zorgen voor meeropbrengsten in hoofdteelten. Dit maakt, naast een interessant saldo en de eco-regeling, vezelgewassen een overweging waard.
Wat zijn de voordelen van biobased gewassen?
- De biobased gewassen gelden als rustgewassen. De voor- en nadelen van rustgewassen zijn
te lezen in een andere DAW-factsheet. - De biobased gewassen zijn minder afhankelijk van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen.
Al deze gewassen zijn hierdoor ook biologisch te telen. - Tarwe, vlas, gerst, hennep en miscanthus hebben een vergelijkbaar saldo.
- Het gebruik van graanstro neemt geen extra landbouwareaal in beslag en concurreert
daarmee niet met een voedselgewas. - De vezelgewassen zijn geschikt voor alle grondsoorten, maar hebben wel een specifieke
voorkeur. Hierdoor zijn per grondsoort verschillen in de opbrengst. - De meerjarige teelt zorgt voor:
- minder werkgangen en hiermee besparing op energie (CO2-uitstoot) en kosten;
- hogere organische stof opbouw in de bodem;
- minder erosie, omdat de stoppel blijft staan;
- het opvangen van de wind, wanneer gekozen worden om een perceelsrand te beplanten
met een meerjarig vezelgewas; - minder intensieve bewerking van de grond, wat afbraak van organische stof door ploegen
vermindert; - een lage arbeidsbehoefte. Er is alleen sprake van een arbeidspiek bij de oogst. Vaak is dit
in het vroege voorjaar.
Wat zijn nadelen van biobased gewassen?
- Miscanthus als meerjarige teelt past slecht in een akkerbouwrotatie.
- Bij meerjarige teelten, zoals miscanthus, is onkruidbestrijding een aandachtspunt; met name
na aanplant en oogst. Het gewas is dan niet gesloten en hiermee krijgen onkruiden kansen. - Biobased gewassen concurreren met voedselgewassen in het bouwplan, behalve graanstro.
- De afvoer van stro in plaats van onderwerken verlaagt de opbouw van organische stof in de
bodem. - De oogst en verwerking vergt deels specialistische machines, met name bij vlas en hennep.
Deze teelten zijn veelal contractteelten via verwerkende partijen die de oogst verzorgen.
