Nitraatweerbericht van begin juni

Op 22 mei is op alle referentiepercelen weer een N-minmonster genomen. De resultaten laten steeds grotere verschillen zien tussen de gewassen, terwijl we binnen gewassen vaak dezelfde trends zien.

Groene braak
Bij het braakliggend perceel (nr. 11), welke niet bemest of bewerkt wordt, zien we nog steeds vrijwel geen activiteit in de bodem. Het nitraatgehalte zit al sinds het begin van de metingen op het zelfde niveau. Hieruit concluderen wij dat op dit perceel de bodemmineralisatie, waarbij onder andere stikstof vrijkomt als nitraat, nog op een laag niveau zit. Mineralisatie wordt onder andere beïnvloed door temperatuur en vocht. Temperaturen waren relatief hoog afgelopen periode, met nog koudere nachten. Tussen de monstername van 22 mei en 1 mei is echter vrijwel nergens neerslag gevallen, wat waarschijnlijk de oorzaak is van de lage bodemactiviteit. Dit zal wellicht veranderen na de neerslag van eind mei.

Gras
Het perceel grasland (nr. 13) is ondertussen voor de tweede keer bemest. Dit zien we terug in een hoger nitraatgehalte. De eerste twee metingen bleven heel laag. Dit was een groeizame periode, waar het gras constant stikstof bleef opnemen en het vrijkomen van stikstof en de opname door het gras in balans was. Afgelopen weken was droger, met een lagere grasgroei tot gevolg.

Wintertarwe
De wintertarwe in Simpelveld (nr. 18) was naar aanleiding van de vorige uitslag bijbemest, dit zien we terug in een hoger nitraatgehalte.

Aardappelen
Bij de aardappelen zien we nog steeds een wisselend beeld tussen de percelen. Ondertussen is op alle percelen gepoot.

Perceel 23 is een uitschieter ten opzicht van de andere percelen. Deze uitslag is niet verklaarbaar op basis van de geregistreerde bemestingsgegevens. Op lössgrond in Zuid-Limburg wordt naast drijfmest vaak gekozen voor aanvullende stikstofbemesting in de rij bij het poten. Omdat beregening daar meestal niet mogelijk is, willen ze voorkomen dat bij droogte de korrel niet oplost wanneer ze later zouden strooien. Korrelmeststoffen, zoals kalkammonsalpeter, hebben vocht nodig om op te lossen en hun stikstof beschikbaar te maken. Bij droogte komt deze stikstof mogelijk te laat vrij, terwijl aardappelen in de vroege groeifase tot wel 5 kilogram stikstof per dag nodig kunnen hebben. In dit geval is er 40 m³ rundveedrijfmest en 275 kilogram kalkammonsalpeter toegediend. Eerdere analyses op lössgrond hebben vaker dergelijke hoge nitraatgehaltes laten zien, mogelijk als gevolg van plotselinge stikstofmineralisatie door het afsterven van bodemleven. Deze processen zijn moeilijk te voorspellen en zorgen regelmatig voor onverklaarbare pieken in stikstofbeschikbaarheid.

Uien
De percelen met uien blijven wat constanter in hun nitraatgehalte over de weken heen. De uien zijn wat lager bemest dan bijvoorbeeld de maispercelen, en worden gedurende het seizoen bijbemest.

Maïs
De mais is overal gezaaid. Het het nitraatgehalte schiet omhoog ten opzichte van de vorige keer. De stikstofopname van mais is op dit moment nog laag. Deze loopt gedurende de groei op, met de maximale stikstofopname rond de bloei. Daarna neemt de stikstofbehoefte snel af.  Op perceel 22, waar het nitraatgehalte 286 kg N/ha is, verloopt de stikstofbeschikbaarheid voor op de behoefte van de mais.

Suikerbieten
Op twee van de drie bietenpercelen neemt het nitraatgehalte af. De biet neemt steeds meer op, terwijl mineralisatie nog wat achter blijft. Hier is het belangrijk om het nitraatgehalte in de gaten te houden, en bij te bemesten wanneer deze verder zakt.

Tuinbouw
Ook bij de tuinbouwgewassen zien we een stijgend nitraatgehalte, allemaal in lijn met wat we verwachten na de mestgift.

Conclusie
We zien verschillen binnen gewassen, maar met name tussen gewassen. Op moment van schrijven regent het, wat naar verwachting een groot effect zal hebben op de mineralisatie in de bodem. Deze vrijkomende stikstof kan door de groeiende plant meteen opgenomen worden. Er komt komende tijd veel stikstof vrij uit mineralisatie, dus op de automatische piloot bijbemesten is nu niet verstandig. Voordat je bijbemest is het raadzaam een bijmestmonster of bladsapanalyse te laten nemen, om inzicht te krijgen in de beschikbaarheid van stikstof, maar ook bijvoorbeeld fosfaat (P) en kali (K), zodat je gericht en naar behoefte kunt bemesten.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.

Op 1 mei zijn de percelen weer bemonsterd en geanalyseerd op ammonium (NH₄⁺) en nitraat (NO3^–) gehalte. We zien bij meer dan de helft van de percelen het nitraatgehalte stijgen, met name de percelen die bemest zijn, waarschijnlijk door het verder vrijkomen van stikstof uit de bemesting, maar ook stikstofmineralisatie in de bodem die gestimuleerd wordt door de bodembewerking.

Groene braak
Bij het braakliggend perceel (nr. 11), welke niet bemest of bewerkt wordt, zien we echter geen stijgend nitraatgehalte, wat erop wijst dat de mineralisatie daar nog niet gestart is. Dit zal wellicht gaan toenemen zodra de temperatuur verder toeneemt en we weer neerslag krijgen. Hetzelfde beeld zien we bij de preipercelen (nr. 12 en 19) en bij twee aardappelpercelen (nr. 16 en 20). Deze percelen zijn nog niet bewerkt of bemest, dus de nitraatgehaltes zijn laag en mineralisatie is nog niet of nauwelijks gestart.

Gras
Een ander perceel met lage waardes afgelopen twee metingen is het perceel grasland (nr. 13). Dit perceel is wel bemest, maar het groeizame weer en de constante opname van stikstof door het grasland, resulteert in lage gehaltes. De eerste snede is ondertussen van het land.

Wintertarwe
Ook in de wintertarwe nog lage uitslagen afgelopen twee metingen. De wintertarwe in Simpelveld (nr. 18) staat er wisselvallig op, met tegenvallende groei. Ondanks de bemesting met dierlijke mest en kunstmest, is de N-min uitslag laag. Er wordt naar aanleiding van deze uitslag bijbemest. Hoogstwaarschijnlijk zijn de gewasresten van de korrelmais van vorig jaar de oorzaak van het lage nitraatgehalte en tegenvallende groei. De vertering van deze gewasresten vraagt op dit moment veel stikstof.

Aardappelen
Bij de aardappelen zien we een wisselend beeld tussen de percelen, wat verklaard wordt door het moment van bemesten. Op de percelen 16 en 20 waren de aardappels nog niet gepoot. Drie percelen zitten al vrij hoog met het nitraatgehalte door de combinatie van de bemesting en vrijkomende stikstof uit de mineralisatie. Dit laat duidelijk zien dat het nemen van grondmonsters nuttig is om de benodigde bemesting te bepalen. Het werken met een standaard mestgift in het voorjaar geeft te weinig ruimte om nog bij te sturen in het seizoen.

Uien
De drie uienpercelen laten een zelfde beeld zien, het lijkt wel allemaal aan de hoge kant te zijn zo vroeg in het voorjaar omdat de uien nu nog weinig stikstof opnemen. Een lagere beginbemesting en aan de hand van bijmestmonsters of het Nitraatweerbericht bijbemesten gedurende de teelt was wellicht effectiever geweest.

Maïs
We hebben nog een extra maïsperceel mogen toevoegen aan onze lijst van referentiepercelen. Op dit perceel blijft een strook onbemest (nr. 24b), wat nu nog niet zichtbaar is in de N-min-uitslag, maar waar we uitkijken naar de resultaten komende maanden.

Suikerbieten
De suikerbieten laten ook al hoge nitraatgehaltes zien, ook al aan de hoge kant voor de jonge bieten.

Tuinbouw
Bij de tuinbouwgewassen zien we soms een hoger ammoniumgehalte, wat wijst op recente bemesting.

Conclusie
We zien op de percelen die bemest en bewerkt zijn al mineralisatie op gang komen, waardoor de nitraatgehaltes stijgen ten opzichte van vorige meting. Extra bijbemesten in de komende weken kan het beste afgestemd worden op een recente bijmestmonster of bladsapanalyse, de bodem kan toch al meer leveren op het moment dan dat we denken.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.

Het eerste nitraatmonster is gestoken op de 23 deelnemende referentiepercelen, hiermee start dan ook ons periodieke Nitraatweerbericht. Het komende jaar wordt hier iedere drie weken een monster gestoken, waarmee we een goed beeld proberen te krijgen van de ontwikkeling van de minerale stikstof in de bodem gedurende het groeiseizoen.

Op enkele percelen is al mest uitgereden, wat resulteert in hogere Nmin-waardes dan de niet bemeste percelen. Met name de NH4+ concentratie neemt snel toe na aanwenden van dierlijke mest. Daarnaast komt de stikstof die opgeslagen zit in de ondergewerkte groenbemester langzaam vrij, wat ook bijdraagt aan de gemeten Nmin-waardes. In combinatie met de bemesting, waardoor de C/N ratio veranderd, zal de stikstof nog sneller vrijkomen uit de biomassa.

Op verschillende percelen hebben ze onder goede omstandigheden al kunnen zaaien op planten, of gaan ze dit komende weken doen. Komende weken zullen we zien hoe de langzaam opkomende gewassen en verdere mineralisatie in de bodem de Nmin-waardes beïnvloeden.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.