Nitraatweerbericht van begin juli

In de afgelopen periode  eind mei – half juni liepen de temperaturen op. Er waren dagen bij van 25 graden en meer. Ook is in deze periode de nodige neerslag gevallen. Ideale omstandigheden voor de mineralisatie in de bodem.

Ook zien we dat de gewassen flink aan het groeien zijn. Er komt dus stikstof vrij in de bodem en dat kan direct worden opgenomen door het gewas.

Aardappelen
In perceel 5 en 6 zien we de hoeveelheid stikstof dalen. De planten zijn afgelopen periode hard gegroeid. Ook is de knolzetting begonnen. Er wordt veel stikstof opgenomen waardoor de aanwezige stikstof in de bodem daalt.

In de periode van 3 weken tot 9 weken na opkomst kunnen aardappels (afhankelijk van ras) tot wel 5 kilogram stikstof per dag opnemen. Dit zijn enorme hoeveelheden die dan in de bodem aanwezig moeten zijn of door mineralisatie worden geleverd. Tussen 22 mei en 13 juni kan een goed groeiend aardappelgewas zo’n 100 kilogram N opnemen. De verwachting is dat op perceel 5 ook een deel van de stikstof is vastgelegd of buiten de laag 0-30 cm is gezakt.

Op perceel 6 wordt op basis van afgelopen N-mineraalmonster bijgestrooid. Lagere N-giften vermindert de kans op uitspoeling en heeft een positief effect op de stikstofbenutting.

Op perceel 20 en 16 zijn de aardappels later gepoot dan op perceel 5 en 6. De verwachting is dat  bij een volgende meting dezelfde trend te zien zal zijn als bij perceel 5 en 6.

Van belang is dat aan het begin van de knolzetting zo’n 150 kilogram stikstof in de  bodem aanwezig moet zijn om voldoende te hebben tot aan het einde van de teelt.

Perceel 23 in Beekdaelen blijft ons verrassen. We proberen te achterhalen wat hier gebeurt.

In deze periode blijft het van groot belang om checkmonster te nemen om te zien om er bijbemest moet worden. Ook zou het plantsap gemeten kunnen worden om te zien of er wel voldoende stikstof in de plant aanwezig is.

Uien
Bij de uienteelt is het belangrijk dat begin juni zo’n 120 kilogram stikstof in de bodem aanwezig is. Zeker wanneer de weersomstandigheden goed zijn en er veel mineralisatie te verwachten is. Uien nemen stikstof op tot ongeveer de langste dag. De percelen in het zandgebied (perceel 8 en 10) hebben ruim voldoende stikfstof voor dit seizoen.

Het perceel in Maastricht is per abuis bijbemest. Gezien de hoeveelheid stikstof op 22 mei was dit naar verwachting niet nodig geweest. Mogelijk is deze hoge hoeveelheid stikstof nadelig voor de kwaliteit van het gewas.

Maïs
Wanneer begin juni zo’n 170 kilogram stikstof aanwezig is, is er voldoende aanwezig tot het einde van de teelt. Opvallend is perceel 24. Op dat perceel is een gedeelte onbemest. De hoeveelheid stikstof is zowel in mei als in juni zo’n 90 kilogram lager dan op het bemeste perceel. Deze cijfers geven aan hoeveel stikstof in de bodem vrijkomt of door bemesting is gegeven (en door het gewas wordt opgenomen). Het onbemeste perceel heeft naar verwachting te weinig voorraad om tot een goed einde te komen.

Suikerbieten
De hoeveelheid stikstof op perceel 21 is redelijk laag. Een checkmonster is aan te bevelen. De hoeveelheid stikstof op perceel 15 is prima. Niet te hoog en niet te laag. Vooral niet omdat suikerbieten diep wortelen en kunnen uit de diepere lagen ook nog voldoende stikstof opnemen.

Bij hoge stikstofcijfers (bijvoorbeeld perceel 4) is het gevaar dat de winbaarheid van de suiker achteruitgaat en dat het suikergehalte daalt.

Wintertarwe
De wintertarwe begint af te rijpen. Hiervoor is stikstof nodig. Dit haalt de korrel dan niet meer uit de bodem maar uit de plant zelf. Perceel 18 is begin mei nog bijbemest. Deze hoeveelheid stikstof is grotendeels door het gewas opgenomen.

Tuinbouwgewassen
De hoeveelheid stikstof is op de percelen met sperziebonen, sla en bloemkool sterk gedaald. De vraag is of dit allemaal door het gewas is opgenomen. Deze gewassen wortelen ondiep. Mogelijk is een gedeelte van de stikstof uitgezakt tot onder de wortelzone. Het gewas op perceel in Ven-Zelderheide heeft flink gegroeid en de peul is aangezet wat mogelijk veel N vraagt.

De winterpeen daarentegen wortelt wel dieper en kan ook stikstof vanuit de diepere lagen opnemen.

Groene braak en grasland
Op het perceel met groene braak is na 22 mei kunstmest gestrooid en is 7 juni gemaaid. Het perceel is vervolgens omgedaan. De plantresten zullen de komende weken verteren. Voor de vertering is eerst stikstof nodig, die later via mineralisatie weer vrijkomt.  We zijn benieuwd of we dit in de metingen kunnen zien.

Let op: De meetresultaten in het Nitraatweerbericht zijn gebaseerd op Limburgse percelen en weersomstandigheden. De inzichten zijn daarom indicatief voor andere regio’s in Nederland. Houd bij toepassing in andere gebieden rekening met lokale verschillen in bodemtype, neerslag en teelt.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.

Op 22 mei is op alle referentiepercelen weer een N-minmonster genomen. De resultaten laten steeds grotere verschillen zien tussen de gewassen, terwijl we binnen gewassen vaak dezelfde trends zien.

Groene braak
Bij het braakliggend perceel (nr. 11), welke niet bemest of bewerkt wordt, zien we nog steeds vrijwel geen activiteit in de bodem. Het nitraatgehalte zit al sinds het begin van de metingen op het zelfde niveau. Hieruit concluderen wij dat op dit perceel de bodemmineralisatie, waarbij onder andere stikstof vrijkomt als nitraat, nog op een laag niveau zit. Mineralisatie wordt onder andere beïnvloed door temperatuur en vocht. Temperaturen waren relatief hoog afgelopen periode, met nog koudere nachten. Tussen de monstername van 22 mei en 1 mei is echter vrijwel nergens neerslag gevallen, wat waarschijnlijk de oorzaak is van de lage bodemactiviteit. Dit zal wellicht veranderen na de neerslag van eind mei.

Gras
Het perceel grasland (nr. 13) is ondertussen voor de tweede keer bemest. Dit zien we terug in een hoger nitraatgehalte. De eerste twee metingen bleven heel laag. Dit was een groeizame periode, waar het gras constant stikstof bleef opnemen en het vrijkomen van stikstof en de opname door het gras in balans was. Afgelopen weken was droger, met een lagere grasgroei tot gevolg.

Wintertarwe
De wintertarwe in Simpelveld (nr. 18) was naar aanleiding van de vorige uitslag bijbemest, dit zien we terug in een hoger nitraatgehalte.

Aardappelen
Bij de aardappelen zien we nog steeds een wisselend beeld tussen de percelen. Ondertussen is op alle percelen gepoot.

Perceel 23 is een uitschieter ten opzicht van de andere percelen. Deze uitslag is niet verklaarbaar op basis van de geregistreerde bemestingsgegevens. Op lössgrond in Zuid-Limburg wordt naast drijfmest vaak gekozen voor aanvullende stikstofbemesting in de rij bij het poten. Omdat beregening daar meestal niet mogelijk is, willen ze voorkomen dat bij droogte de korrel niet oplost wanneer ze later zouden strooien. Korrelmeststoffen, zoals kalkammonsalpeter, hebben vocht nodig om op te lossen en hun stikstof beschikbaar te maken. Bij droogte komt deze stikstof mogelijk te laat vrij, terwijl aardappelen in de vroege groeifase tot wel 5 kilogram stikstof per dag nodig kunnen hebben. In dit geval is er 40 m³ rundveedrijfmest en 275 kilogram kalkammonsalpeter toegediend. Eerdere analyses op lössgrond hebben vaker dergelijke hoge nitraatgehaltes laten zien, mogelijk als gevolg van plotselinge stikstofmineralisatie door het afsterven van bodemleven. Deze processen zijn moeilijk te voorspellen en zorgen regelmatig voor onverklaarbare pieken in stikstofbeschikbaarheid.

Uien
De percelen met uien blijven wat constanter in hun nitraatgehalte over de weken heen. De uien zijn wat lager bemest dan bijvoorbeeld de maispercelen, en worden gedurende het seizoen bijbemest.

Maïs
De mais is overal gezaaid. Het het nitraatgehalte schiet omhoog ten opzichte van de vorige keer. De stikstofopname van mais is op dit moment nog laag. Deze loopt gedurende de groei op, met de maximale stikstofopname rond de bloei. Daarna neemt de stikstofbehoefte snel af.  Op perceel 22, waar het nitraatgehalte 286 kg N/ha is, verloopt de stikstofbeschikbaarheid voor op de behoefte van de mais.

Suikerbieten
Op twee van de drie bietenpercelen neemt het nitraatgehalte af. De biet neemt steeds meer op, terwijl mineralisatie nog wat achter blijft. Hier is het belangrijk om het nitraatgehalte in de gaten te houden, en bij te bemesten wanneer deze verder zakt.

Tuinbouw
Ook bij de tuinbouwgewassen zien we een stijgend nitraatgehalte, allemaal in lijn met wat we verwachten na de mestgift.

Conclusie
We zien verschillen binnen gewassen, maar met name tussen gewassen. Op moment van schrijven regent het, wat naar verwachting een groot effect zal hebben op de mineralisatie in de bodem. Deze vrijkomende stikstof kan door de groeiende plant meteen opgenomen worden. Er komt komende tijd veel stikstof vrij uit mineralisatie, dus op de automatische piloot bijbemesten is nu niet verstandig. Voordat je bijbemest is het raadzaam een bijmestmonster of bladsapanalyse te laten nemen, om inzicht te krijgen in de beschikbaarheid van stikstof, maar ook bijvoorbeeld fosfaat (P) en kali (K), zodat je gericht en naar behoefte kunt bemesten.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.

Op 1 mei zijn de percelen weer bemonsterd en geanalyseerd op ammonium (NH₄⁺) en nitraat (NO3^–) gehalte. We zien bij meer dan de helft van de percelen het nitraatgehalte stijgen, met name de percelen die bemest zijn, waarschijnlijk door het verder vrijkomen van stikstof uit de bemesting, maar ook stikstofmineralisatie in de bodem die gestimuleerd wordt door de bodembewerking.

Groene braak
Bij het braakliggend perceel (nr. 11), welke niet bemest of bewerkt wordt, zien we echter geen stijgend nitraatgehalte, wat erop wijst dat de mineralisatie daar nog niet gestart is. Dit zal wellicht gaan toenemen zodra de temperatuur verder toeneemt en we weer neerslag krijgen. Hetzelfde beeld zien we bij de preipercelen (nr. 12 en 19) en bij twee aardappelpercelen (nr. 16 en 20). Deze percelen zijn nog niet bewerkt of bemest, dus de nitraatgehaltes zijn laag en mineralisatie is nog niet of nauwelijks gestart.

Gras
Een ander perceel met lage waardes afgelopen twee metingen is het perceel grasland (nr. 13). Dit perceel is wel bemest, maar het groeizame weer en de constante opname van stikstof door het grasland, resulteert in lage gehaltes. De eerste snede is ondertussen van het land.

Wintertarwe
Ook in de wintertarwe nog lage uitslagen afgelopen twee metingen. De wintertarwe in Simpelveld (nr. 18) staat er wisselvallig op, met tegenvallende groei. Ondanks de bemesting met dierlijke mest en kunstmest, is de N-min uitslag laag. Er wordt naar aanleiding van deze uitslag bijbemest. Hoogstwaarschijnlijk zijn de gewasresten van de korrelmais van vorig jaar de oorzaak van het lage nitraatgehalte en tegenvallende groei. De vertering van deze gewasresten vraagt op dit moment veel stikstof.

Aardappelen
Bij de aardappelen zien we een wisselend beeld tussen de percelen, wat verklaard wordt door het moment van bemesten. Op de percelen 16 en 20 waren de aardappels nog niet gepoot. Drie percelen zitten al vrij hoog met het nitraatgehalte door de combinatie van de bemesting en vrijkomende stikstof uit de mineralisatie. Dit laat duidelijk zien dat het nemen van grondmonsters nuttig is om de benodigde bemesting te bepalen. Het werken met een standaard mestgift in het voorjaar geeft te weinig ruimte om nog bij te sturen in het seizoen.

Uien
De drie uienpercelen laten een zelfde beeld zien, het lijkt wel allemaal aan de hoge kant te zijn zo vroeg in het voorjaar omdat de uien nu nog weinig stikstof opnemen. Een lagere beginbemesting en aan de hand van bijmestmonsters of het Nitraatweerbericht bijbemesten gedurende de teelt was wellicht effectiever geweest.

Maïs
We hebben nog een extra maïsperceel mogen toevoegen aan onze lijst van referentiepercelen. Op dit perceel blijft een strook onbemest (nr. 24b), wat nu nog niet zichtbaar is in de N-min-uitslag, maar waar we uitkijken naar de resultaten komende maanden.

Suikerbieten
De suikerbieten laten ook al hoge nitraatgehaltes zien, ook al aan de hoge kant voor de jonge bieten.

Tuinbouw
Bij de tuinbouwgewassen zien we soms een hoger ammoniumgehalte, wat wijst op recente bemesting.

Conclusie
We zien op de percelen die bemest en bewerkt zijn al mineralisatie op gang komen, waardoor de nitraatgehaltes stijgen ten opzichte van vorige meting. Extra bijbemesten in de komende weken kan het beste afgestemd worden op een recente bijmestmonster of bladsapanalyse, de bodem kan toch al meer leveren op het moment dan dat we denken.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.

Het eerste nitraatmonster is gestoken op de 23 deelnemende referentiepercelen, hiermee start dan ook ons periodieke Nitraatweerbericht. Het komende jaar wordt hier iedere drie weken een monster gestoken, waarmee we een goed beeld proberen te krijgen van de ontwikkeling van de minerale stikstof in de bodem gedurende het groeiseizoen.

Op enkele percelen is al mest uitgereden, wat resulteert in hogere Nmin-waardes dan de niet bemeste percelen. Met name de NH4+ concentratie neemt snel toe na aanwenden van dierlijke mest. Daarnaast komt de stikstof die opgeslagen zit in de ondergewerkte groenbemester langzaam vrij, wat ook bijdraagt aan de gemeten Nmin-waardes. In combinatie met de bemesting, waardoor de C/N ratio veranderd, zal de stikstof nog sneller vrijkomen uit de biomassa.

Op verschillende percelen hebben ze onder goede omstandigheden al kunnen zaaien op planten, of gaan ze dit komende weken doen. Komende weken zullen we zien hoe de langzaam opkomende gewassen en verdere mineralisatie in de bodem de Nmin-waardes beïnvloeden.

Bekijk de uitgebreide resultaten op de website van de LLTB.