Akkerbouw Rolf sloeg dit voorjaar bemesting over na stikstofmeting: ‘De opbrengst bleef gelijk én het scheelde me kunstmest en stikstofruimte’

‘Toen mijn vader in de polder begon met akkerbouw, deden ze het ook al: stikstof meten.’ Samen met andere akkerbouwers in Zuidelijk Flevoland deed Rolf Koops uit Zeewolde de afgelopen drie jaar N-mineraalmetingen op hun percelen. Zo kregen ze meer inzicht in de stikstoftoestand in de bodem én pasten ze hun bemestingsstrategieën aan. ‘Je wilt het er niet voor niks opgooien.’

Het idee voor dit project ontstond tijdens een winterbijeenkomst van een Zuidelijk Flevolandse studiegroep. ‘We hebben nu drie jaar verschillende percelen gevolgd’, vertelt Anna Zwijnenburg, adviseur bodem en bemesting bij Van Tafel Naar Kavel. De metingen zijn voornamelijk uitgevoerd in aardappelen en uien. ‘Dat zijn gewassen die minder efficiënt met stikstof omgaan.’

‘Het ene jaar is het andere niet’

De verschillen tussen telers en tussen gewassen blijken groot. Ook tussen de gemeten jaren zijn grote verschillen te zien, vooral veroorzaakt door neerslagverschillen. ‘Hoe je teelt, kan elk jaar anders zijn’, stelt akkerbouwer Leonard. Volgens Anna is dat sterk afhankelijk van weersinvloeden door het jaar heen. Door overvloedige neerslag, zoals dit jaar, kan de stikstof bijvoorbeeld ook vervluchtigen in de lucht als de grond verzadigd is met water. De plant kan dit dan niet meer benutten. ‘Af en toe kwamen er best verrassende resultaten uit’, aldus Leonard Kempenaar, ook akkerbouwer in Zeewolde.

Door voor, tijdens én na de teelt te meten kun je je bemesting daarop aanpassen. De korting op stikstofruimte in met nutriënten verontreinigde gebieden dwingt akkerbouwers ook om meer inzicht te krijgen in hun bemesting. ‘Je hebt minder ruimte, dus moet je zorgen dat je de stikstof optimaal benut’, aldus Rolf.

Slimmer bemesten en kosten besparen

De resultaten van de metingen op hun percelen motiveerden de akkerbouwers om hun bemestingsstrategie aan te passen. ‘Op een gegeven moment doe je je vaste ding’, vertelt akkerbouwer Leonard. ‘Het is dan goed dat je er met dit soort dingen weer wat meer over gaat nadenken. Op een perceel achter zijn erf was het stikstofresidu in de bodem best hoog. Volgens Leonard helpt het om resultaten van je eigen bedrijf te zien. ‘Je houdt dan toch meer rekening door bijvoorbeeld je bemesting te verdelen. Ik geef nu kleinere porties over meerdere percelen.’

Rolf sloeg vorig jaar zelfs een bijbemesting over in de aardappelen. Uit de N-mineraalmeting kwam naar voren dat er nog veel stikstof in de bodem aanwezig was. ‘Het heeft niet verkeerd uitgepakt. De opbrengst was gelijk met de jaren ervoor en toen heb ik wel overbemesting toegepast.’ Daarmee bespaart hij op stikstofruimte, maar ook op kosten voor kunstmest.

‘Als je met metingen geld kunt besparen op kunstmest, waarom dan niet?’

Stikstofruimte voor bodemverbetering

‘Door tijdens de teelt efficiënter om te gaan met bemesting, kun je de ruimte op een andere manier benutten’, benoemt Rolf. ‘Door andere mest toe te voegen, zoals stromest, kun je de bodem voeden.’ Dat zorgt ervoor dat je het organische stofgehalte op peil houdt en verkleint het risico op verliezen na de teelt. ‘Je moet zorgen dat je niet inteert’, stelt Leonard.

Handen met bodemkluit, onderste zandlaag.

Meten én kijken is weten

‘Het is best lastig om iets wat je al jaren doet te veranderen, als je weet dat dat werkt’, benoemt Anna. Daarom is het belangrijk om met metingen inzicht te krijgen in de gehaltes in de bodem, zodat agrarische ondernemers ook durven om anders te doen. Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer werkt samen met boeren aan de agrarisch bodem- en waterbeheer en heeft daarom dit project gefinancierd.

Met die metingen kun je een N-strategie bepalen en zie je ook écht welk effect dat heeft. Daarvoor hoef je volgens Anna echt niet elke hectare telkens weer te bemonsteren. ‘Het is goed om te meten, maar ga ook naar buiten. Bij een meting hoort een waarneming op het veld: waar zit je beworteling? Hoe staat je gewas erbij?’ Kijken is essentieel om een goede beslissing te nemen.