Op 25 januari vonden agrariërs uit het gebied de Kop van Drenthe hun weg naar de informatiebijeenkomst in Cafe Hingstman in Zeijen. Wat kan er gedaan worden aan het veilig stellen van voldoende en schoon water? Wat speelt er in het gebied en waarmee kan aan de slag gegaan worden? Tijdens de avond werden agrariërs meegenomen in het verhaal van Marion Meijer (Waterschap Noorderzijlvest), Peter Raatjes (RMA Company), Martijn Neijenhuis (DAW) en Sjoerd van der Meulen (LTO Noord).
Marion Meijer van het waterschap trapte de avond af en presenteerde de stand van zaken en de onderzoekresultaten in het onderzoek Aanpak Kop van Drenthe. Daarnaast werd er gedeeld hoe het ervoor staat met de waterkwaliteit in het gebied en wat dit betekent voor het behalen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in het beheergebied van Noorderzijlvest.
Onderzoeken Kop van Drenthe
Om inzicht te krijgen in hoe zaken samenhangen is een aantal onderzoeken uitgevoerd. Daarbij is gekeken naar de bodemopbouw, het watersysteem, de natuur en de landbouw in het gebied. Het waterschap heeft de samenhang tussen bodem en watersysteem in kaart gebracht; vanuit de landbouw is er een landbouwanalyse gemaakt; de provincie heeft gekeken naar de natuur; en er is onderzoek gedaan naar de archeologische en cultuurhistorische waarden in het gebied. Er wordt samengewerkt aan een visie die zich richt op systeemherstel. Dat betekent het verbeteren van de sponswerking in het gebied, het verbeteren van biodiversiteit en het opvangen van extreme weersinvloeden. De Kop van Drenthe is een zeer divers gebied met verschillende bodemlagen met veel kleileem en potklei. Dat zorgt ervoor dat het water moeilijk weg kan. Een belangrijke conclusie uit de landbouwanalyse is dat het gebied op dit moment prima is ingericht voor landbouwkundig gebruik. Natschade is nu nog een groter probleem dan droogteschade. In interviews hebben boeren wel aangegeven dat de droogteschade groter gaat worden. Dit is in lijn met de verwachting van het waterschap. Samenwerken is daarom van belang voor een veerkrachtig systeem en een gezonde bodem. Opvallend is de grondwaterstand; de afgelopen periode is het droger geworden, maar daarvoor is geen directe oorzaak aan te wijzen.
Waterkwaliteit
Het verbeteren van de waterkwaliteit blijft een grote opgave, maar door de jaren heen vindt er wel een positieve trend plaats op verschillende parameters. Onder aan de streep doet de Kop van Drenthe het op het gebied van waterkwaliteit redelijk goed. Aandachtspunt is voornamelijk de ecologie in het water, waarvoor een gezonde, veerkrachtige bodem, minder uitspoeling van nutriënten, meer gebiedseigen water en herinrichting van de beken een belangrijke bijdrage kunnen leveren.
Metingen met vochtsensoren
De avond werd vervolgd door een toelichting van Peter Raatjes (RMA Company) over het lopende initiatief met vochtsensoren en de meerwaarde voor de praktijk. Omdat er al langere tijd verschillende beelden waren over waterpeilen tussen de boeren van de Boermarke Zeijen en het waterschap is Peter zelf gaan meten. Dat gebeurt in goede afstemming met het waterschap. Opvallend in het gebied is dat zuid te nat en noord te droog is. Er is een netwerk met sensoren opgetuigd waar als eerste het bodemvocht gemeten wordt. Daarnaast zijn er ook peilbuizen geïnstalleerd om de bovenste grondwaterstanden te meten. Verder is er gemeten met de focus op uitstroom; hoe snel stroomt het water en wat is de geleidbaarheid? Bij de laatstgenoemde meting is het weer van groot belang. Zowel de waterstanden als de watertemperatuur worden gemeten. De ambitie van de Boermarke is dat het water dat het gebied uitstroomt dezelfde kwaliteit heeft als het water dat het gebied instroomt. De verkregen data is sinds 2018 verzameld en kan via een dashboard worden geraadpleegd. Dit dashboard geeft direct inzicht in wanneer je het best kunt beregenen en bij welke bepaalde temperatuur je een bepaald aantal millimeters moet opbrengen om zo de wortelzone van het gewas te bereiken.
Het DAW en subsidieprojecten
Wat houdt het DAW in? Martijn Neijenhuis (DAW) geeft een toelichting over DAW en meldt dat voor bovenwettelijke maatregelen er twee subsidieprojecten zullen starten, naast het al bestaande aanbod van het DAW Kennisprogramma. Het gaat om één project voor vermindering van erf- en perceelemissie en één voor verbetering van zoetwaterbeschikbaarheid. De recente openstelling van de drie Noordelijke provincies voor verduurzamingsmaatregelen van de landbouw biedt daarnaast ook kansen voor een gebundelde aanvraag. Het DAW-supportteam zal agrariërs in het gebied ondersteunen bij het zoeken naar financiering voor hun plannen om aan de slag te gaan met bodem en water.
BedrijfsBodemWaterPlan
Wat kun je als boer nu al op perceel- en bedrijfsniveau doen? Sjoerd van der Meulen (LTO Noord) deelt een presentatie over het BedrijfsBodemWaterPlan (BBWP). Met een BBWP krijg je als boer meer inzicht en kennis over de bodem- en waterkwaliteit van je eigen percelen. Door keuzes te maken in verschillende investeringen en beheer kan je als agrariër bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit- en kwantiteit alsmede aan een hoge benutting van nutriënten. Het BBWP geeft een inschatting van de uitgangssituatie op basis van publieke data. Door eigen gegevens van de agrariër toe te voegen van bijvoorbeeld Eurofins en de bovenwettelijke maatregelen die de ondernemer al op één van de percelen heeft genomen, ontstaat een nauwkeuriger beeld van de actuele situatie. In het voorbeeld van de ondernemer die Sjoerd toonde leidde dit al tot een veel hogere score in het BBWP. Hiermee wordt zichtbaar dat er al goede stappen zijn gezet met het bedrijfsmanagement. Op basis van de nieuwe uitgangssituatie stelt de tool maatregelen voor om dit nog verder te verbeteren. Het BBWP nodigt individuele ondernemers uit om een extra stap te zetten en past tegelijk ook goed in een gebiedsgerichte aanpak.
Wat levert het op?
Vanuit het publiek werden er kritische vragen gesteld wat al die investeringen de boer opleveren. Erik Emmens (LTO Noord) heeft de hoop dat bij gebruik van een BBWP een slag gemaakt kan worden met doelsturing. Er is een generiek beleid vanuit de overheid en bij het inzichtelijk maken waar je als bedrijf nog in kan groeien, kun je het gesprek ook aangaan. Verder moet er ingezet worden op water vasthouden door (boeren)stuwen en het plaatsen van extra sensoren. De innovatieve technieken bieden de ondernemers in het gebied inzicht en met de data kan hun bedrijfsvoering scherper neergezet worden. Eigen meetgegevens en initiatieven zijn een welkome aanvulling op de reguliere meetpunten van het waterschap.
Naar aanleiding van de informatiebijeenkomst heeft zich al een aantal boeren gemeld die met innovatieve maatregelen aan de slag willen. Ben je ook benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact op met Erik Emmens van LTO Noord, of met Marion Meijer van Waterschap Noorderzijlvest via telefoonnummer 06 23 51 43 12.