Kruidenrijk grasland: inzichten uit zes jaar beheer

Kruidenrijk grasland wordt steeds vaker gebruikt om droogtebestendigheid te verbeteren, bodemverdichting tegen te gaan en te besparen op kunstmest. Maar hoe werkt het in de praktijk? En hoelang blijft zo’n perceel goed?

Op donderdag 2 oktober deelde melkveehouder Harry Beekman in Beemte Broekland zijn praktijkervaringen met kruidenrijk grasland tijdens een veldbijeenkomst. Hij heeft meerdere percelen, waaronder één dat al zes jaar oud is. Bijzonder, want meestal moet een kruidenrijk perceel na drie à vier jaar opnieuw worden ingezaaid. Tijdens de bijeenkomst liet Harry zien hoe hij dit voor elkaar kreeg.

Wil je zelf aan de slag met kruidenrijk grasland? Volg onze cursus

Bodemconditie als uitgangspunt

Samen met melkveehouder Harry en adviseur Edith Finke van DLV Rundvee Advies gingen de aanwezigen het veld in. Eerst bekeken ze een perceel van twee jaar oud (stikstofleverend vermogen van 70 kg N/ha en pH van 5,7). Hier heeft Harry het mengsel ‘Country Multilife 14’ van DSV ingezaaid, een mengsel geschikt voor maaien, samengesteld uit grassen, vlinderbloemigen en kruiden.

Om zijn kruidenrijke graslanden in goede conditie te houden, deelde Harry meteen zijn voorwaarden voor succes. De eerste stap is weten wat de uitgangspositie van je bodem is. Een goede pH is belangrijk en het stikstofleverend vermogen van de bodem moet laag zijn. Harry gebruikt hiervoor een uitgebreide bodemanalyse.

Is de stikstofvoorraad te hoog, dan hebben de vlinderbloemigen geen functie meer, omdat zij stikstof uit de lucht binden. Harry zit op overwegend zandgrond, wat het makkelijker maakt om kruiden langer in goede conditie te houden. Op klei is dit moeilijker door een hoger stikstofleverend vermogen en het hogere organische stofgehalte, aldus een aanwezige schapenhouder. Toch ziet hij voordelen in de gezondheid van zijn schapen dankzij de kruiden.

Edith benadrukte daarnaast het belang van bekalken met de juiste kalksoort om de pH van de bodem op orde te houden. Let hierbij op het type kalksoort en kies een variant zonder magnesium als de calcium-magnesiumverhouding uit balans is. die verhouding is belangrijk, omdat calcium grotere moleculen heeft dan magnesium. Daardoor wordt de CEC (kationenuitwisselingscapaciteit) als het ware ‘dikker’ en is de bodem minder gevoelig voor verslemping en daarmee ook minder vatbaar voor verdichting.

Tips van Harry

Andere voorwaarden voor succes zitten vooral in de wijze van zaaien, beheer en bemesting. Enkele tips van Harry:

Zaai niet te diep, anders komt het niet op.
Werk het zaad wel onder, anders droogt het snel uit.
Gebruik een rol om goed contact met de ondergrond te maken.
Zaai in het najaar.

Voor de bemesting injecteert Harry 25 kuub drijfmest in het voorjaar en na de eerste snede nog 15 kuub. Daarnaast geeft hij voor de eerste snede 60 kilo zuiver N (ureum) met zwavel en voegt hij kali toe. Zijn ervaring is dat de plant anders lastig opkomt in het voorjaar.

Bekijk de factsheet 'Kruidenrijk grasland inzaaien of doorzaaien'

Toch is geduld vaak een goed advies: veel kruiden komen pas later in het voorjaar op gang en gedragen zich echt anders dan gras. Geef ze de tijd!

Harry maait zo’n vijf à zes keer per jaar met een goede opbrengst. Zijn advies: maai niet te kort (7–8 cm) en ga ook niet te kort de winter in. Hij is zeer tevreden over de opbrengst van kruidenrijk grasland, die soms zelfs een hogere droge stofopbrengst geeft met minder bemesting dan percelen zonder kruiden die wel met kunstmest worden bemest.

Welke kruiden blijven er na zes jaar over?

Bij het zes jaar oude perceel zien we nu toch vergrassing optreden (stikstofleverend vermogen 135 kg N/ha en pH 5,5). Tot vorig jaar deed het mengsel het, dankzij goed beheer en bemesting, nog prima. Volgens Harry spelen weersomstandigheden een belangrijke rol. De droogte van dit jaar gaf grassen meer kans.

Opvallend is dat vooral de kropaar eruit springt. De ervaringen daarmee zijn wisselend: het woekert en koeien eten het niet graag als het gemaaid is. Pinken grazen het in het voorjaar nog wel weg, vertelde een van de aanwezigen. Voor Harry hoeft dit gras niet meer in het mengsel te zitten.

Zelf een mengsel samenstellen ziet hij nog niet direct zitten, maar hij overweegt wel overleg met de zaadleverancier. Ook mengsels met inheemse rassen en zaden zijn een optie. Deze dragen bij aan biodiversiteit en voedselvoorziening voor insecten. Zaden van veraf hebben vaak een andere bloeiboog of nectarsamenstelling, die minder goed aansluit bij Nederlandse soorten. Op dit zesjarige perceel is de koek nu op; volgend jaar gaat het mee in de wisselteelt.

‘Ik doe zaken stap voor stap. Dat adviseer ik ook boeren die met kruidenrijk grasland aan de slag willen: verdiep je erin en probeer het gewoon eens.’

Bijeenkomst kruidenrijk grasland 2 oktober 2025 - mensen in veld

Stap voor stap

Met Edith keken de aanwezigen ook onder het maaiveld. Zij daagde de groep uit kennis te delen: ‘Kennis is geen kennis als je het niet deelt.’

De diepwortelende functie van onder andere cichorei was duidelijk zichtbaar. De beworteling in de eerste 10 cm gaf een mooi beeld. Dieper in de kuil ging het gesprek over verdichting. Op het éénjarige perceel was een ploegzool zichtbaar, omdat het perceel eerder bietenland was. Beluchten werd genoemd als maatregel.

Een aanwezige vertelde over de positieve effecten van beluchten in combinatie met compostthee: een extract van wormencompost gericht op de vitaliteit van plant en bodem. Bodemverbetering en verhoging van organische stof via de plant, die suikers afgeeft aan de bodem in ruil voor nutriënten, zijn daarin belangrijke processen.

Harry volgt deze ontwikkeling met interesse, maar benadrukt: ‘Ik doe zaken stap voor stap. Dat adviseer ik ook boeren die met kruidenrijk grasland aan de slag willen: verdiep je erin en probeer het gewoon eens.’

Ik wil me verdiepen in kruidenrijk grasland Krijg korting op kruidenmengsels!

Vooruit Boeren rond de Voorsterbeek

Deze bijeenkomst werd mogelijk gemaakt door het DAW Impulsproject Vooruit Boeren rond de Voorsterbeek, in samenwerking met Waterschap Vallei en Veluwe en LTO Noord. Projectcoördinatie: Heidi Uenk, 06-53345889.