Het land is nog groen op de percelen van Nico Neppelenbroek. Een zelfbedacht systeem van peilgestuurde drainage houdt het vocht in de bodem van maatschap Neppelenbroek in Zuidwolde. Daardoor hoeft de agrarier de regenhaspel op de gedraineerde percelen niet uit te rollen. Maatschap Neppelenbroek is een demonstratiebedrijf Boeren met bodem en water van het DAW. Het doel: een hogere landbouwproductie en verbeterde waterkwaliteit- en kwantiteit.
Verschillende grondsoorten
Nico en zijn broer Guido Neppelenbroek hebben een melkveebedrijf met 140 melkkoeien. Ze hebben 86 hectare in eigendom, waarvan op 16 hectare snijmais wordt verbouwd. Ook hebben ze 20 hectare natuurland in gebruik. Op het bedrijf komen verschillende grondsoorten voor, van lemige zandgrond met een ondiepe laag keileem tot droogtegevoelige zandgrond. Toen in 2014 een deel van zijn land onder water stond, werd de waterafvoer verbeterd door het verbreden van watergangen en het aanpakken van storende lagen in de bodem. Dit loste het probleem van watertekort in de zomer echter niet op. Neppelenbroek sloeg aan het tekenen en bedacht een systeem waarmee hij het grondwater bij droog weer omhoog kan brengen.
Twee peilen
De basis van het systeem is het feit dat Neppelenbroek gebruik kan maken van twee waterpeilen, vertelt Matheijs Pleijter van Aequator, het adviesbureau dat het project begeleidt. Een hoog peil van het waterschap tussen het aangrenzende natuurgebied en het boerenland en een lager, zelf in te stellen peil. Neppelenbroek maakte gebruik van het feit dat de watergang De Egge, die parallel loopt aan zijn percelen en een hoog waterpeil heeft, een natuurvriendelijke oever kreeg. Grenzend daaraan kon de melkveehouder op zijn land een kavelpad maken en de centrale leiding voor de drainage aanleggen. Dit kwam in de plaats van een sloot die hij aanvankelijk zou graven. Bij droogte kan hij via een klep het water uit de Egge in de centrale aanvoerbuis laten stromen. Deze vertakt in vier betonputten. Daarin zitten ook weer kleppen waarmee, via de drainagebuizen, het grondwaterpeil in de aanliggende percelen kan worden geregeld. Als hij de grond wil bewerken, kan Neppelenbroek het peil naar beneden brengen door het lage peil aan te sluiten. Bij wateroverlast wordt het water via diezelfde drainagebuizen afgevoerd. Daarnaast heeft de melkveehouder een plasdras aangelegd die ook wordt gevoed vanuit de betonputten en die wordt gebruikt om te infiltreren.
Zonder beregening
Het systeem is in 2017 aangelegd. In 2018 verbouwde Neppelenbroek op een deel van de gedraineerde percelen snijmais. Dat lukte zonder beregening. Ook dit jaar heeft hij medio juli de percelen die zijn aangelegd op het systeem nog niet hoeven beregenen. Aan de groene kleur is te zien op welk perceel de drainage is aangelegd en op welk perceel niet. ‘Ik ga ervan uit dat ik hier niet meer hoef te beregenen.’ Dat is het streven, maar is onder meer afhankelijk van het gewas dat geteeld wordt. Pleijter: ‘Het infiltratiesysteem zorgt ervoor dat het grondwater minder snel daalt. Maar het is afhankelijk van de worteldiepte van het gewas of je ook echt zonder beregening kan. Bij aardappelen zal dit bijvoorbeeld lastiger zijn dan bij gras en snijmais.’
Aanrader
Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, maar voor Neppelenbroek is wel duidelijk dat het systeem werkt. ‘Ik kan het iedereen aanraden. Het peil is met kleppen en het verdraaien van de pvc-buis vrij eenvoudig te regelen’, stelt hij. ‘Wel is het – zoals wij het hebben aangelegd – een vrij duur systeem, door de betonnen putten. Het kan eenvoudiger. Maar we gaan het wel op deze manier uitbreiden door nog een extra betonput aan te sluiten en nog meer land te draineren.’ ‘Iedere situatie is anders en dat vraagt om maatwerk’, zegt Pleijter. ‘Het voordeel voor Neppelenbroek is dat hij gebruik kan maken van het hoge waterpeil en dat aanvoer van water kan zonder te pompen. Duidelijk is wel dat peilgestuurde drainage mogelijkheden biedt.’
Boeren met bodem en water
Het demonstratiebedrijf ‘Boeren met bodem en water’ van de maatschap Neppelenbroek is een initiatief van LTO Nederland onder de vlag van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Het streven: een hogere landbouwproductie en een verbeterde waterkwaliteit en -kwantiteit. Om de knelpunten op het gebied van water op te lossen, vindt er vanuit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer intensieve samenwerking plaats tussen de agrarische sector en de andere waterbeheerders. De agrarische ondernemers moeten worden gefaciliteerd en de samenwerking met de waterschappen en drinkwaterbedrijven moet worden bevorderd. Onder andere door gebiedsprocessen te starten.
Bron: Tekst en foto door Ida Hylkema van Nieuwe Oogst.
