groepsfoto

Uitwisseling over de grens over water vasthouden

Droogte, wateroverlast en extreme weersomstandigheden trekken zich niets aan van grenzen. Met de insteek om van elkaar te leren over water vasthouden, trokken Nederlandse en Duitse boeren onlangs gezamenlijk op tijdens een excursiedag met de DAW Waterkaravaan. Hoe gaat de ander om met toenemende droogte door klimaatverandering?

Onder begeleiding van Waterschap Rijn en IJssel en het Duitse Kreis Borken bezochten ruim twintig agrarische ondernemers elkaars bedrijven, om zich over succesvol geïmplementeerde maatregelen voor water vasthouden te laten informeren. De dag maakte duidelijk dat samenwerking en begrip tussen boeren en waterbeheerders essentieel zijn voor een toekomstbestendig watersysteem.

Meer informatie over de DAW Waterkaravaan
groep wisselt kennis uit

Water vasthouden in Nederland en Duitsland

De ontmoeting liet zien dat Nederland en Duitsland veel van elkaar kunnen leren op het gebied van water vasthouden. Want er zijn overeenkomsten, maar ook verschillen. ‘Wij leren van Duitse boeren en zij leren van onze ervaring,’ aldus een van deelnemers.

In Nederland groeit de aandacht voor maatregelen op perceelsniveau, iets wat in Duitsland al langer standaard is. Denk aan gestuurde drainage, waarmee de Duitse akkerbouwer mevrouw Wolfering-Lewing haar maisopbrengst zag groeien, ondanks droogte. Met de gestuurde drainage houdt zij water langer vast in de bodem. Door voldoende vocht in de bodem worden nutriënten beter opgenomen. Dat zorgt voor een betere gewasopbrengst en een betere waterkwaliteit.

Duitse waterbeheerders en boeren keken met interesse naar de gebiedsgerichte aanpak die in Nederland vaker wordt toegepast. “We willen de Nederlandse aanpak voor het onderzoeken van de bodemopbouw en het natuurlijke watersysteem, in het kader van het project, samen over de grens brengen. We hebben hier al een eerste stap in gezet;” zegt Friedel Wielers van Kreis Borken.

Stuw helpt, maar water vasthouden blijft moeilijk

De excursie begon bij de Nederlandse melkveehouder Jan Willem Donselaar die via het DAW Impuls Vragender-Lievelde in 2018 een stuw in zijn sloot plaatste. Donselaar: ‘We staan bij een aangelegde stuw in de sloot van het waterschap. Drie weken geleden zaten alle plankje nog in de stuw, waarmee het waterpeil maximaal wordt gestuwd. Nu is er één plankje uit omdat het waterschap anders het maaionderhoud aan de sloot niet kan uitvoeren.’ Op de zandgronden hier blijft water vasthouden moeilijk, maar de stuw helpt om het water langer in de bodem te houden.

De stuw kon op enthousiasme rekenen van de Boden- und Wasserverbände. ‘De stuw is een simpele maar perfecte maatregel. Wij willen dat ook inzetten om ons te wapenen tegen droogte,’ aldus meneer Kortbuß.

kijken bij de stuw

Maatregelen nemen

Na een gezamenlijke lunch, die ruimte bood voor een levendige uitwisseling, bezochten de deelnemers de twee bedrijven Holters en Wolfering-Lewing in Ahaus-Alstätte. Daar vertelden beide boeren, die al vóór de start van het DIWA-deelproject zelfstandig regelbare schachten hadden geïnstalleerd om hun gedraineerde grond te reguleren, over hun positieve ervaringen. Een eerste stap om hun bedrijven beter voor te bereiden op droge periodes is gezet. Het DIWA-deelproject ‘Waterretentie in het grensgebied’ stelt hen nu in staat om samen met de projectpartners verdere maatregelen te ontwikkelen die zijn afgestemd op hun bedrijven. Ter plaatse konden de deelnemers zich een beeld vormen van de verschillende uitvoeringen van de besturingssystemen.

Verschillen en overeenkomsten

Hoewel er verschil is tussen beide landen, zijn er ook duidelijke overeenkomsten. De historische ruilverkaveling heeft in beide landen grote invloed gehad, met meer sloten in het landschap. Nederland kent echter meer detailontwatering en grasland voor melkvee, terwijl in Duitsland de sloten minder talrijk maar dieper zijn. Daarnaast is er meer akkerbouw die een diepere ontwateringsdiepte nodig heeft dan grasland.

Drainage of stuw

Klein Tank: ‘Water vasthouden op de hogere zandgronden werkt het beste bovenin. Als je het daar laat lopen, ben je het water eigenlijk al kwijt. Op de lagere gronden kan wateroverlast snel weer aan de orde zijn. Waar in Duitsland veel wordt gekeken naar de percelen met onder andere gestuurde drainage, wordt in Nederland meer gekeken naar het watersysteem met onder andere de aanleg van stuwen. Beide zijn nodig en we zijn daar met het veldbezoek bewuster van geworden.’

De inzet van een bodemkundige (adviseur bodem en water) is essentieel, vindt Klein Tank. In de gebiedspilot ‘Wwater vasthouden in de grensstreek’ wordt deze deskundige in beide landen ingezet. Daarmee wordt niet alleen kennis uitgewisseld aan de keukentafel en in het veld, maar ook tussen de samenwerkende partners.

Samen kijken naar wat werkt om water vast te houden

Overeenkomstig tussen beide landen is ook de toenemende aandacht voor de rol van de grondeigenaar. ‘Uit de uitwisseling blijkt dat je niet met een vooropgezet plan bij een boer moet aankloppen,’ zegt Klein Tank. ‘Vanuit persoonlijk contact kijken we samen hoe de bodem en het watersysteem werkt én waar perspectief ligt. Pas daarna kun je kijken wat de juiste maatregel op de juiste plek is.’ Veel aanwezige ondernemers bevestigen dat. ‘Goed overleg en contact met de waterbeheerder zijn belangrijk, daarom ben ik hier ook vandaag’, zegt een aanwezige melkveehouder uit Beltrum.

Meer informatie over het DIWA-project
perceel

Project van samenwerking over grenzen heen

Het Waterschap Rijn en IJssel en Kreis Borken werken samen in het DIWA-deelproject ‘water vasthouden in de grensstreek’. Het DIWA-project maakt deel uit van het INTERREG-programma Duitsland-Nederland en wordt financieel ondersteund door de Europese Unie, het ministerie van Federale en Europese Zaken en Regionale Ontwikkeling van Nedersaksen, het ministerie van Economie, Industrie, Klimaatbescherming en Energie van Noordrijn-Westfalen en de provincies Gelderland en Overijssel. De subsidieregeling Zoetwatervoorziening Oost-Nederland (ZON) van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer maakt het boeren gemakkelijker en financieel haalbaar om water- en bodemmaatregelen te nemen. Meer informatie over het DIWA-deelproject ‘Waterretentie in het grensgebied’ is te vinden op www.kreis-borken.de/wasserrueckhalt.

Uitwisseling over de grens over water vasthouden
Uitwisseling over de grens over water vasthouden

Gerelateerde demobedrijven

Uitwisseling over de grens over water vasthouden