Boeren, drinkwaterbedrijven en overheden hebben zich de afgelopen jaren met een gezamenlijke aanpak ingezet om de uitspoeling van nitraat naar grondwater te verminderen. De samenwerking richt zich in 34 kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden op het verbeteren van de waterkwaliteit op gebiedsniveau om, uiterlijk in 2025, te kunnen voldoen aan de wettelijke norm voor nitraat. De verwachting is nu dat dit doel bereikt kan worden in de helft van de 34 kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden. Om te bepalen hoe doelbereik in alle gebieden gerealiseerd kan worden en om de opgedane kennis, ervaring en aanpak goed te kunnen borgen, verlengen de betrokken partijen deze samenwerking (Bestuursovereenkomst Nitraat) tot 1 januari 2023.
LTO Nederland, de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin), Interprovinciaal Overleg (IPO) en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) besluiten uiterlijk 1 juli over het al dan niet voortzetten van de Bestuursovereenkomst Nitraat na 2022.
Terugkijkend op de huidige Bestuursovereenkomst (2018 – 2021) spreekt het Landelijk Bestuurlijk Overleg (LBO) van de vijf partijen haar waardering uit voor het commitment van alle partners in dit proces en de inzet van de vrijwillig deelnemende boeren. Met de aanpak van de huidige Bestuursovereenkomst wordt verwacht dat in de helft van de kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden op gebiedsniveau het doel van niet meer dan 50 mg/l nitraat in grondwater kan worden bereikt. Onder meer de (extreem) droge zomers van 2018, 2019 en 2020 hebben een negatieve impact op de resultaten gehad, net als een - in sommige gebieden - achterblijvend deelnamepercentage.
Alle partijen geven aan dat de huidige Bestuursovereenkomst heeft bijgedragen aan erkenning voor elkaars positie en belangen. De samenwerking en het daarmee opgebouwde vertrouwen worden als waardevol gezien. Tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat de doelen van de Bestuursovereenkomst nog niet in alle gebieden binnen bereik zijn. De aanpak is belangrijk om de kwaliteit van de bronnen voor drinkwater te beschermen.
Nadere analyse
Het Landelijk Bestuurlijk Overleg heeft afgesproken in de periode tot 1 juli 2022 een nadere analyse te maken van:
- De resultaten van de Bestuursovereenkomst in termen van het voorziene doelbereik en het resterende doelgat (mede in het licht van de maatregelen in het 7e Nitraatactieplan), hoe de geboekte resultaten duurzaam bestendigd kunnen worden, en welke maatregelen bij zullen dragen aan doelbereik;
- De voor- en nadelen van een voortzetting van de Bestuursovereenkomst na 2022. Daarbij in beeld te brengen of en hoe synergie kan worden bereikt met andere beleidsontwikkelingen, in het bijzonder de stikstofaanpak, het programma Natuur en het Deltaplan Zoetwatervoorziening;
- Welke afspraken en/of voorwaarden nodig zijn voor een eventueel gezamenlijk vervolg, zoals hoe de route naar verplichte maatregelen loopt, welke financiële bijdrage van de betrokken partijen wordt gevraagd en op welke wijze de monitoring van de nitraatconcentraties plaatsvindt.
Afhankelijk van de nadere besluitvorming wordt de resterende periode tot 31 december 2022 gebruikt óf om alle activiteiten op een correcte wijze af te sluiten óf om de vervolgaanpak verder uit te werken in een plan van aanpak.
Welke gebieden?
De BO Nitraat geldt voor 34 kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden op zand- en lössgronden in Zuid- en Oost-Nederland (Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg). De Bestuursovereenkomst is in samenwerkingsverbanden per provincie opgepakt. De coördinatie en projectleiding gebeurt onder de vlag van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). De DAW-aanpak is gericht op kennisdelen, stimuleren, inspireren en adviseren.
Evaluatie
Onderdeel van de afspraken in de Bestuursovereenkomst is een evaluatie aan het einde van de looptijd (2018 – 2021). RoyalHaskoningDHV heeft de evaluatie op doelbereik uitgevoerd en de Auditdienst Rijk onderzocht het proces.
Landbouwminister Carola Schouten benoemt de verlenging van de bestuursovereenkomst in haar Kamerbrief aan de Eerste en Tweede Kamer over het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn.